Syriza vai en serio e por dereito. Alomenos na política de xestos. Haberá que ver as súas concrecións e efectos, mas o goberno de Alexis Tsipras non anda ás pavias na radical verbalización da súa aposta antiausteridade. En menos dunha semana desde que chegou ao poder, o executivo empezou a cumprir o seu programa aprobando unha primeira batería de medidas destinadas a paliar as necesidades da poboación máis castigada pola crise, e acto seguido o seu ministro de Finanzas denunciou á Troika como interlocutor válido. Grecia non recoñece á Troika nin o acordo de rescate, espetou Yanis Varufakis ao pasmado presidente do Eurogrupo, anunciando así que os gregos retomaban a súa soberanía liquidando o severo protectorado de Bruxelas e o Fondo Monetario Internacional.
Porque iso, para lle pór un titular, é o que Syriza proclama. Por unha banda, destina parte dos seus magros recursos para urxencias sociais, aumentando a incerteza dos acredores sobre a súa capacidade de pago, e por outro asume que pensa xestionar o país sen a tutela das institucións que até agora confeccionaron o traxe da súa economía (FMI, CE, BCE). Soa raro, máis gastos e menos financiamento. Pero non o é, se aceptamos que a política é quen debe mandar sobre a economía, que non é unha ciencia lúgubre senón a utilización de recursos escasos, susceptibles de usos alternativos, para satisfacer necesidades humanas. E precisamente Tsipras e Varufakis o que acaban de facer é reasignar medios e primar finalidades. A débeda pode esperar, a dignidade non.
Todo isto, que soa moi idealista, ten un soporte estritamente económico: chámase superavit primario. En boa parte debido á profundidade dos recortes impostos a Grecia en contrapartida polos rescates, o país heleno pechou o pasado ano cun superávit primario (sen implicar a débeda) de 2.530 millóns de euros, equivalente ao 1,4% do seu PIB. Ou sexa, que nestes momentos, as súas Administracións Públicas teñen as contas saneadas. Ingresan máis que gastan. Herdanza feroz, por certo, de Nova Democracia, o perdedor nas últimas eleccións. De aí a xustificada arrogancia do titular de Finanzas ante o estirado representante da Unión Europea. Grecia pode valerse por si mesma, sempre que a carga da débeda non lastre o camiño.
Loxicamente, unha cousa leva á outra. Pór máis diñeiro en investimentos sociais supón facerse candidato a que a Troika peche a billa dos créditos. E a iso é ao que se adiantou Varufakis co seu repudio do rescate, cuxa última prórroga termina o próximo 28 de febreiro. Unha xogada non exenta de riscos e efectos bumerán sobre todo en territorios da Bolsa e da solvencia da Banca nacional, entre outros posibles buracos negros. Pero que á vez conta con precedentes no referido a gañar tempo de manobra para proceder á súa reordenación sustentable, no ronsel do que no seu día fixo Islandia negándose a sufragar as falcatruadas das súas bankers.
Entón, o tribunal da Asociación Europea de Libre Comercio (*AELC) deu a razón a Islandia fronte ás súas voraces acredores (Inglaterra chegou a incluíla na lista de países terroristas) e a propia Comisión Europea (CE), que entendía o fallo como un mal exemplo para os seus socios. E leste parece ser o camiño que, mutatis mutandis, pensa percorrer agora Grecia, dado que non existe unha estrita obrigación xurídica na toma e daca dos rescates, máis aló dun xenérico compromiso entre gobernos. Ademais, os homes de Syriza gozan da incuestionable autoridade moral que lles dá sufrir o “golpe de estado encuberto” que supuxo a ocultación do déficit (do 3,7% oficial ao 12,7% real) polo entón presidente do seu Banco Central, Lucas Papademos. Un butrón en toda regra que logo serviría para xustificar a leonina aceptación da “operación resgate”. Convén lembrar que tras a entrada da Troika en Grecia como exército de salvación, Papademos foi entronizado como primeiro ministro sen pasar polas urnas (logo premiaríano co vicepresidente do BCE) e que a entidade que validou a colosal estafa contabel foi Godman Sachs, na etapa na que o actual presidente do BCE, Mario Draghi, era o seu máximo responsabel para Europa.
Con todas estas vimbias conta o executivo heleno para romper a unidade de acción da Troika e tentar conversacións bilaterais con cada un dos membros da UE prestamistas. Seguramente na convicción de que a relación de forzas a favor de Grecia invístese nesa alternativa repartición de competencias. Sostén un devandito que cando se debe un mil millóns a moitas persoas o problema teno o debedor, pero que se se debe a unha soa persoa o problema teno o acredor. Por aí van os tiros do asalto aos ceos de Syriza. Con lexitimidade de orixe e lexitimidade de exercicio para tentar desatar unha débeda de orixes espurios que tomou como refén ao pobo grego.
Concluamos esta nota de urxencia. O exemplo grego é dificilmente exportabel ao caso español sen cambiar as regras de xogo. A débeda española se está comprometida xuridicamente. Fíxoo o goberno socialista de Rodríguez Zapatero (co que se viu en segredo Pablo Iglesias) ao levala á constitución coa rectificación do artigo 135, que prima o pago da débeda fronte a calquera outra continxencia. Alén diso: nos países sen esta espada de Damocles na súa constitución, o exemplo de Atenas pode ser seguido polos partidos de extrema dereita antieuropeus. Grupos ultras que en boa medida lograron cotas de respaldo popular que lles abren as portas do poder. Ainda que iso poría en cuestión o futuro da UE.
