Fascismo na España?

Teremos razón se afirmarmos que nunca, como no dia 4 de maio, as eleicións autonómicas foran consideradas tan importantes a nível estatal.Nen foran seguidas com tanta paixón dentro e fora da comunidade afetada. Nen os medios de comunicación realizaron coberturas informativas tan intensas sobre os acontecementos previos aos comicios. Feitos todos eles escoltados con outros igualmente densos posicionamentos demoscópicos mediante sondaxes e enquisas de organismos públicos (CIS) e privados. Talvez, mas apenas a unha certa distância comercial, o mais próximo diso, debido ao clímax da excepcionalidade, tenñan sido as diferentes consultas e referendos populares ligados ao proceso catalá pró-independência.

Asin, seria posíbel falar mais em auténtico plebiscito ao levantar o que se resolve nos debates da Comunidade de Madrid. E iso polo que está supostamente en xogo. Non estamos diante dunha alternativa ao anticuado bipartidarismo dinástico hexemónico, atitude que prevaleceu na política española até a eclosión da crise financeira de 2008 e as consequencias económico-sociais que a posterior Grande Recesión desencadeou. Nen na dinámica ideolóxica tradicional esquerda-direita, ou polo menos non coas  conotacións usuais. Nen mesmo no balanzo de altos e baixos que a nova política popularizou após a chegada do Podemos às instituicións con sua tese do “significante vazio”. O que em teoria dá ao ar o 4M, en meio a unha pandemia de saúde e traballo, é un escolma condensada de todas esas variábeis ​​vetoriais.. A máxima expresión atronadora do dobre antagonismo esquerda-dereita e arriba-abaixo. Se o veredicto do tumulto dominante for aceito, a cuestión é escoller entre o fascismo ou a democracia (ou, por outro lado, entre o comunismo e a liberdade).

A abordaxe de outrora seria a seguinte. O partido Vox, que surxiu nas eleiciónses andaluzas de 2018, seria a encarnación daquele fascismo que a esquerda no poder denuncia con ousadia. Un grupo eurocético de direita populista, de postura xenófoba, homofóbica e trumpista, liderado por Santiago Abascal, ex-vereador do Partido Popular (PP) en Euskadi. Ultra coletivo que se ergueu como a terceira forza no Congreso dos Deputados, à frente de Unidas Podemos (UP), de quen obteve mais de meio millóns de votos e 17 cadeiras. A inquietante surpresa desta extrema direita teria se tornado quen é grazas ao apoio decisivo do PP, que por outro lado a Vox condiciona parlamentares en vários gobernos autónomos (Andaluzia, Madrid ou Murcia). Tal embranquecimento do fascismo, para dicer a história de parte, completaria-se com a complacéncia de Ciudadanos, parceiro do pobo de Pablo Casado nesas comunidades, a quen chamaba de fantoche do Ibex 35.

Nese contexto, entre a opinión pública e a opinión publicada, a inseminación dunha polarización radical do espazo público fixo fortuna como viático. Dum lado estaba a esquerda política, sindical e social, e do outro lado, “o trifachito” constituído por PP, Cs e Vox, “os tres dereitas” de  “a foto de Colón” con o seu “discurso de ódio”. Dous mundos diferentes e distantes, separados por un abismo de mal-entendidos e diverxéncias. Duas categorias existenciais inconciliábeis, onde o adversário político pasa a ser considerado o inimigo a ser vencido e non o simples disidente. Esa é a radiografia con que serán apurados os resultados das urnas no dia de autos na Villa y Corte. Debe ser lembrado con maior abundancia e precisión que nos moitos anos en que os de Xénova 13 ocuparan o goberno do estado, nalgumas ocasións con maioria absoluta, eles nunca procederan de forma fascista, impedindo sua recolocación no poder do Estado cando a esquerda os destronou eleitoralmente. Que os fundadores de Vox deixaran o PP en protesto contra a política branda de Marino Rajoy. Que os adeptos do Abascal non partillan  grupo na eurocámara cos apoiantes da Reconstrução Nacional (RN) de Marine Le Pen e da Liga do Norte (LN) de Mateo Salvini. E que, na España democrática de hoxe, os partidos que mostran afinidade con a era de Franco, como a Falanxe ou o próprio Vox, son legais e totalmente constitucionais. Porque tanto o PSOE como o PCE, entón chave na oposición à ditadura, concordaran asín coos falecidos franquistas (aceitando o rei designado por Franco como chefe de Estado e das Forzas Armadas; admitindo o consenso coa UCD de Adolfo Suarez o último secretário-xeral do Movimiento Nacional, único partido do rexime de Franco; e veto que os republicanos históricos pudesen comparecer às primeiras eleicións libres de 1977). Esa lavaxe dos pós-franquistas foi chamada de “reconciliación nacional” e xa fai parte do herdo recebido.

Mas incorreríamos no vício moito comu de “presentismo” se finxirmos fósemos avaliar o que está acontecendo hoxe na política espanhola usando o espello retrovisor do que aconteceu na Transição do século passado. Estaríamos inoculando o vírus da confusión e da demagoxia sobre categorias políticas que, apenas na saudade de algumas esquerdas e dereitas, poden ser equiparadas ao que atualmente nos preocupa. E iso é válido tanto para a conexión franquista relutante canto para a ligazón fascista recorrente. Sexa o que for que domine o consello político hoxe, por mais indesexabel e desprexíbel que seza (a intolerancia e o desprezo polos diferentes non ten paliativo de calquer tipo ou medida), pode ser calificado con toda a gravidade que a riqueza permite de nosa linguaxe. Mas dar un salto para trás no túnel do tempo, abusando da carga emocional de enunciados performativos (conceitos que realizam fatos), acarreta unha barbárie da política. Karl Marx xa advertia en O 18º Brumário de Luis Bonaparte que “a tradición  das xeracións mortas oprime o cérebro dos vivos como un pesadelo”.

A máis . Corre-se o perigo de que nesta ânsia de elevar o “presentismo”  ao pódio do continxente, se faga unha caricatura do surximento dunha nova planta que se sobrepoña à verdadeira natureza do que realmente acontece. Aplicar fórmulas simples baseadas na doutrina do choque (estratéxia vulgar de tensión) a problemas complexos pode significar nos tornar candidatos a repetir a história. E non exatamente como unha farsa. Mas como algo que nos impede de pensar alén de nosos intereses de casta, clase, etnia, confisión, partido ou xénero. A realidade do surximento dun único pensamento fanático, de raíces antidemocráticas e anti-humanistas, que ven gañando adeptos na populación grazas à bravata populista e ao desamparo vital causado polas sucesivas crises, é inevitábel e requer unha retificación urxente. É preciso ir dos efeitos às causas e non manipular as consequencias para canibalizar o meio social. Calquer un pode estar certo polos motivos errados.

Durante a campanha 4M, falou-se sen parar sobre a necesidade urxente de estender “um cordón sanitário” contra a extrema direita que pratica o ódio e a violencia como argumento político, en óbvia alusión à Vox e suas “provocacións” por ter realizado mitins en bairros da clase traballadora. Adiante que esta área de exclusión exixida, alén de violar direitos fundamentais, carece de virtualidade comprovada polo tiro de vitimización con que costuman ser investidos os estigmatizados. A experiencia do que está acontecendo na Franza com a “festa irmá” da señora Le Pen, merece unha reflexión profunda. O cordón sanitário a que foi submetida a antiga Frente Nacional (FN) na segunda quenda (votación) non ten servido para deter seu crescimento. Un relatório recente da Fundacións Jean-Jaurés afirmou a este respeito: “Un pouco mais dun ano antes das próximas eleicións, a vitória final de Marine Le Pen é unha posibilidade non neglixenciábel.” Principalmente cando sua onda de choque é alimentada polas deficiências da chamada esquerda, pois como lembra aquele estudo “Le Pen obteve no primeiro turno em 2017 mais de 30% dos votos de traballadores, empregados e desempregados”. A Vox ingresou nas instituicións andaluzas en 2018 grazas, en certa medida, aos “ votos roubados ” do PSOE. E foi na altura que o slogan “trifachito” nasceu no calor dos comícios convocados polo PSOE e UP para boicotar o novo presidente da Junta, operación para a cal foran  fretados ónibus de várias províncias. Como dicia o anúncio dunha coñecida pizzaria, parece que “o segredo está na massa”.

Portanto, novamente a cuestión pertinente é: o que facer? Doutores ten a igrexa, mas do amadorismo militante atrevo-me a salientar que a nosa caixa de ferramentas para impedir a chegada dos bárbaros prenunciada pelos Kavafis teria de recorrer a medidas de curto e longo prazo. E acima de tudo, não caia na tentación de capitalizar sobre o “non pasarán >> e o anúncio do dilúvio universal anexado para encorajar um pro-domo sua tropismo de vôo muito curto e perspectiva de bumerangue (Franco usou o trompe l’oeil da conspiração judaico-maçônica – comunista). O longo prazo é, sen dúbida, a cura definitiva, mas é preciso tempo, maturidade, talento e perseveranza xeracional para ter suceso na empreitada. Envolve inculcar de cima para baixo e de baixo para cima; dentro-fora e fora-dentro; valores humanos e democráticos como un imperativo categórico. Para facer do home a medida de todas as cousas, tanto das que son como das que non son. E que asumamos o princípio de responsabilidade concebido por Hans Jonas: “axir de forma que as conseqüéncias de sua acción sexan compatíbeis coa permanencia dunha  vida autenticamente humana na terra”. Un desiderato que mal podemos esperar cos brazos cruzados.  Largo me lo fiáis 

Daí a necessidade dunha política pró-ativa. Unha vigorosa cultura democrática debe ser dotada para evitar que esas forzas perturbadoras e distópicas asuman o poder, as mentes e as emocións. Mas iso é imposibel se a fórmula que se usa consiste en colocar metade da sociedade contra a outra metade, nun diálogo maquinador de bos e maus, vermellos e azuis, onde tudo é xibarizado con cousas simples como << comigo ou contra min >> ou fórmulas simples como << o amigo do meu inimigo é meu inimigo e eu atiro porque é a miña vez >>. Algo que non só foi inventado, mas xa está a ser feito no ámbito da Unión Europea (UE). O que acontece é que iso exixe valer-se do bon consenso, o inverso do que foi perpetrado na época da Transición e que agora nos cobra por seu insondábel déficit moral. Cordón sanitário que en xullo de 2019 foi asumido por populares, socialistas, liberais e verdes en Bruxelas, adversários políticos e ideolóxicos en tantas outras cousas, para evitar que os ultras e eurocépticos de Le Pen e Matteo Salvini asuman a presidência dalgunhas comisións do Parlamento Europeu.

Mas iso non está aqui nen é esperado. O que funciona é a ofensa desonesta. O efeito “o noso primeiro” caia quen caia. Unha version humorística, mas non sen profundidade, foi oferecida por Díaz Ayuso ao propor a Ángel Gabilondo que vote a seu favor na investidura se ele quiser levantar un cordón sanitário contra Vox. Incunabel  para os arquivos de xornal que o líder socialista toureou repetindo o mantra << Nen Vox nenAyuso. Nen a extrema direita, nen as políticas que encobren a extrema direita >>. Mais un entalle no crédito do <<difachito>> formado polo PP e pola Vox, após ter retirado a esquerda a Ciudadanos do cártel criminoso (o ex-maxistrado e Ministro do Interior Marlaska referiu-se aos conservadores neses termos nunha reunión do candidato de Ferraz). Visto polos orzamentos atuais, ainda é curioso que o PP e o PSOE teñan promovido un cordón de austeridade ao concordar en reformar o artigo 135 da constituición sen consultar a cidadania. Ou que a primeira vice-presidente Carmen Calvo gabou o “senso de Estado” de Vox cando a abstención de seus 57 deputados deixou o goberno de coalizón de esquerdas <<socialcomunista>>  con o control exclusivo dos fundos europeus multimilionários.

Alea jacta est. No dia seguinte ao dia 4 de maio saberemos se finalmente, como predicen os abaixo-assinados intelectuais e artistas mobilizados contra os 226 anos infernais de ataques direitos  à dignidade da maioria”  no CAM (manifesto Ahora Si) a esquerda reconquista o goberno na capital do estado. Porque se, ao contrário, se confirmaran algunhas previsións e, con unha participación indiscutíbel de masas, o PP de Díaz Ayuso dobrou de asentos e Vox resistiu destemido, seria preciso deducir que metade da populación madrilena é fascista. E iso é uma afronta e un insulto à intelixencia. Algo polo qual alguns incendiários de calibre estreito deberian responder. Embora sempre haxa o recurso de dicer com Alfonso Guerra: “o pobo está errado”.