Esta nota esta transida con fluidez heraclitiana. Certamente algo do que agora fica preto sobre branco muda ao longo dos dias.. A letal dinámica do coronavirus na súa implantación por poboacións e territorios non nos permite hospedar a ningún daimon protector. O hoxe é incerto e o mañá non está escrito (Confia na virxe e non corras!) Mas, ainda asín, fai algún sentido demostrar que o Covid-19 non é dereitas nen de esquerdas, e que as lecturas de rumbo ideolóxico solapan feitos e certezas. Outra cousa ben distinta son os efectos da pandemia sobre as clases sociais, que unha vez máis fará dos sectores máis vulnerables quen máis padezan as súas consecuencias. Tanto polo impacto en si da praga como pola calidade das accións emprendidas desde os gobernos para paliar os seus estragos económicos. Con todo, os exemplos de China e Grecia permiten unha aproximación á traxedia que levou a medio mundo a recluírse. Perspectiva que seguramente non responde á categorización que se fai nos medios de comunicación. Tanto nas convencións como en boa parte dos alternativos. Vamos ver.
Existe unha percepción bastante xeneralizada de eficacia acerca das medidas adoptadas polas autoridades chinesas ante o brote do coronavirus. É idea cifra o éxito da súa contención nas accións draconianas empregadas en Wuhan, epicentro da crise, e na provincia de Hubei, zona de expansión contigua. Por iso é polo que se dean por boas e justificadas actuacións vistas na televisión mostrando violentas intromisións de persoal sanitario en casas particulares, arrestos en plena rúa pola policía ou mesmo desterros forzosos de familias enteiras a cargo de destacamentos militares. Todo polo ben dos cidadáns, segundo a comprensión popular, a máis diso celebrar o seu alto grao de disciplina e comportamento cívico. Que mesmo chega a desexar iguais ou maiores doses de autoritarismo por parte dos poderes públicos nas nosas sociedades de democracia neoliberal.
Esa valoración non se viu embazada por outras informacións que ofrecían un contraste menos positivo. As dúbidas sobre a transparencia nas estatísticas ofrecidas por Pequín ao mundo en canto contaxiados e falecidos (82.718 e 3.335); o feito verificado de que a primeira persoa que alertou á administración da entidade da epidemia, o neurocirurxián Liu Zhiming, fóra acusado de difundir rumores falsos, reprendido e momentaneamente arrestado; a censura a medios de comunicación occidentais; que se ocultase durante un tempo vital a morbilidad da enfermidade á comunidade internacional; ou a avidez comercial a que se lanzou o xigante asiático despois de frear a pandemia coa venda a gran escala de subministracións. Nada diso fixo madeixa na xente nin crebou a súa impresión de que a vía chinesa era un dechado de virtudes. Ao fin de contas, hoxe figura no ranking da pandemia que elabora a Johns Hopkins University (JHU) no número sexto, por detrás de Estados Unidos, Italia, España, Alemaña e Francia.
NOn é preciso dicir que en medios progresistas de esquerda (un pleonasmo necesario?) o modelo da China dos dous sistemas (capitalista no económico e comunista en todo o demais) alcanzaba cotas de excelencia. Causaba lóxico asombro e envexa ver a eficiencia e rapidez con que se levantaban da noite para a mañá decenas de hospitais, espléndidamente dotados segundo os vídeos servidos pola televisión gobernamental, para conter o desbordamento provocado polo aluvión de infectados nos centros sanitarios. Empatía que non fixo senón gañar enteiros cando o cretino de Donald Trump, co seu habitual estulticia, xenofobizó a pandemia co mote de <<o virus chinés>>. Quizais por iso, cando en Madrid levantouse outro macrohospital de urxencia no recinto de IFEMA, percibíronse antes os seus fallos iniciais que as innegables virtudes.Comparacións son odiosas.
Hai pouca dúbida de que o que é apreciado no modelo chinés ten un rumbo ideolóxico (hai sectores da esquerda que aínda esperan que Pequín propicie un rapapolvo ao imperio ianqui, aínda que sexa na liga capitalista en que compiten ambos os colosos), en principio debido á súa suposta capacidade para derrotar ao virus, pero tamén por descoñecemento de como é e como funciona a sanidade naquela megapotencia. E aquí é onde o relato toma outros camiños. De entrada algo terá que ver ese sistema de saúde e a competencia do réxime no feito de que algunhas das máis voraces epidemias tivesen alí a súa orixe. Referímonos á gripe aviaria, o SARS e agora o coronavirus, todas elas provocadas (por confirmar aínda en canto ao Covid-19) pola comercialización nas canles alimentarias de animais salvaxes, cuxa inxesta forma parte dos seus hábitos culinarios.
O que acontece é que ese foco potencial epidemiolóxico non saltaría a barreira do contaxio masivo se houbese unha rede sanitaria pública, universal e de calidade. Cousa que na China do capitalismo de Estado por xunto é máis un desiderátum que unha realidade contante e sonante. O sistema de saúde no país nin é maioritariamente público, nin universal, nin gratuíto. Senón que, pola contra, parécese bastante ao que existe en Estados Unidos, cos seus dous formatos Medicaid e Medicare, segundo sexa o rango de ingresos dos pacientes, e unha extensa e cara rede de asistencia privada. A liberalización do sector na década dos anos oitenta en China, emprendida coa modernización económica, estratificou a sanidade en varios niveis, distintos e distantes. A privada, ben dotada e selectiva, alcanza sobre todo aos traballadores urbanos cuxas empresas pagan a prestación. E logo están os desempregados, a conta do Estado, e a poboación rural que se acolle a unha seguranza cooperativa que cobre principalmente a atención primaria. Estes dous últimos chanzos son altamente deficientes e, para segundo que especialidades e medicamentos, levan unha taxa de copago que alcanza até o 30% da facturación. Nalgúns casos, a resistencia á hospitalización de infestados polo coronavirus está motivada polo medo aos custos derivados. Alén disso, un ríxido padrón restrinxe os servizos sanitarios e educativos á provincia de nacemento (de aí os conatos de linchamento de persoas desprazadas fóra da súa demarcación despois de saír do confinamento).
Ao contrario do que pasa co dragón chinés, obxecto de bienaventuranzas, o minotauro grego permanece en silencio. Apenas hai unha nota en prensa, televisión e mentideros sobre o impacto do Covid-19 no fermoso país heleno. E chama a atención porque boa parte das críticas que en España se fan ás deficiencias da nosa sanidade pública (universal e gratuíta) trae causa dos perniciosos axustes e recortes aplicados durante a Gran Recesión do 2008 (por non escalar até a Lei 15/97 aprobada por PP e PSOE que abriu a sanidade á xestión privada). Pois ben, se hai na Unión Europea unha sociedade arrasada polo austericidio no seu sistema sanitario esa é a grega. De aí, que mutatis mutandis e extrapolando o necesario en canto a demografía, o minotauro debería acusar as mesmas carencias ou máis que denunciamos en España, e que son en boa medida responsables da colmatación da UCI. Máxime, se cabe, tendo en conta que os nosos veciños do Mare Nostrum sufriron tres canallescos rescates e acolle a boa á parte da poboación migrante procedente do conflito sirio e da fame negra africana. Mas non é asín, pola contra Grecia aparece na listaxe da JPU no desafogado posto 47 (a data 07/04) con 1.755 infectados e 81 mortos.
Milagres non hai, nen aínda que os deuses do Olimpo sexan propicios. Así que o diferencial España-Grecia haberá que buscalo no factor humano. Vaian respecto diso un par de datos para a reflexión:
-Grecia pechou os colexios o 10 de marzo, con 73 contaxiados e cero mortos, aos 16 días do primeiro caso (España fíxoo o 11 de marzo cando contabilizaba 2.2277 contaxiados e 54 falecidos, 40 días despois do primeiro contaxiado e 27 da primeira defunción).
-Grecia aprobou o confinamento o 22 de marzo, con 530 contaxiados e 13 falecidos, transcorridos 25 días do primeiro positivo e 10 da primeira morte (España, o 14 de marzo, con 7.798 casos e 289 falecidos, pasados 44 días do primeiro contaxio e 31 da primeira morte).
-Finalmente, Grecia decretaba o peche das actividades non esenciais o 16 de marzo (antes do confinamento), con 331 contaxiados e 4 falecidos, aos 19 días do primeiro contaxio e 4 do primeiro morto (España fíxoo o 23 de marzo, con 33.089 contagios e 2.182 falecidos, aos 52 días do primeiro contaxio e 39 do primeiro morto).
Gato branco, gato negro, o importante é que cace ratos (Deng Xiaoping, presidente de China despois de Mao Tse-Tung).
