(Políticos, persoas que se dedican a sorrir, a facerse retratar
e, descúlpenme vostedes, a ser populares)
(Jorge Luís Borges)
O goberno de coalición de esquerdas optou por ver a garrafa meio chea, aquilo tan ridículo de ¨fronte ao pesimismo da razón o optimismo da vontade¨. En castizo, “a grandes males grandes remiendos”. Segundo afirman os seus líderes, agora Bruxelas vai de boas porque aprendeu a lección tras o prejudicial derrapaxe de outrora. Xa non haberá cobradores do frac polos ministerios debullando as contas públicas. Nen abusivas imposicións de axustes e recortes. As receitas frugais aplicadas durante a crise financeira do 2008 pola Troika (CE, BCE e FMI) pasaron á historia. Nestes momentos o que leva é estimular o gasto, a ¨expansión cuantitativa¨. Polo menos ese é o mantra oficial, a versión crematística da pregoada ¨nova normalidade¨. Até tal punto porfían os nosos dirixentes sobre a boa nova da Unión Europea (UE), que o vicepresidente segundo Pablo Igrexas atrévese a atisbar no horizonte unha ¨novo paradigma¨. Aínda que iso si, esquivando o de mutualizar a débeda. Os famosos “coronabonos” fraternais de todos para un e un para todos, esixidos inicialmente si ou si. Unha maneira douta coa que matricular o manqueirazo de liquidez ofrecido polos Vinte e sete aos socios máis afectados polas calamidades da pandemia.
Porén, menos lobos. Nen Ángela Merkel era onte a maléfica de película que nos venderon, nin hoxe brilla pouco menos que como a fada benéfica que apadriñou xunto a Macrón a altruísta operación salvavidas. Certamente, ao eixo franco-alemán (o lóxico sería investir ese binomio por orde de importancia) débese maiormente o impulso de compra masiva de débeda soberana polo Banco Central Europeo (BCE) de Christine Lagarde, partida que supera con fartura o billón de euros. E tamén de liberar outros importantes paquetes de axuda desde institucións comunitarias tipo MEDE, SURE e BEI para recompor os castigados sistemas sanitarios, a máis diso sufragar os gastos dos Erte ante o baleiro laboral da forzada hibernación produtiva. Todo iso vía empréstimos e endosos limitados e taxados, e por tanto a devolver relixiosamente en cómodos prazos polos solicitantes. Até aquí non hai nada novo baixo o sol, agás parabenizarmonos da dilixencia coa que desde esas instancias supranacionais se reaxiu á conxuntura. Diciamos onte.
O arelado ¨novo paradigma¨ viría, pois, doutras asignacións que se esperan como subvencións a fondo perdido, gratis total. De momento trátase só dun por-vir, porque aínda están no beirado e quedan por definir os seus trazos operativos. Unha cousa é a dose de propaganda e exaltado louvor a que todo goberno ten dereito para fidelizar a votantes e cidadáns, e outra a latricante ealidade dos feitos sen escusas de patoloxías previas. É certo que o diñeiro para a ¨reconstrución económica¨ esta vez non se etiquetará co ominoso epíteto de rescate, nin levase a humillante fiscalización directa dos homes de negro. Cambiou a etiquetaxe e a denominación de orixe. Agora procederase baixo o contrasinal de exprésaa responsabilidade ex ante dos seus beneficiarios. Os recursos mobilizados, eses 750.000 millóns de euros a repartir como bos comunitarios, serán en boa medida ¨transferencias condicionadas¨. O que significa un capítulo de compromisos previo á súa recepción. Outra volta de porca do ¨dou para que me deas¨ (do ut deas, quid prol quo). Só que na máis amable versión de intervención low cost. Porannos deberes, pero non confiscasen dereitos. Se España quere recibir esas remesas deberá obrigarse a reformas de carácter máis ou menos estrutural para ¨modernizar¨ a súa economía. Un paquete de medidas encamiñadas a transformar o vixente capitalismo vampirizante cara a outro modelo de idéntica basee pero menos contaminante (sen chegar ao verde subido) e extractivo, e moito máis dixital (teletraballo, robotización, dixitalización de servizos, etc.). Transición que leva anexa unha mochila de recomendacións para flexibilizar o mercado de traballo (máis) e garantir a sustentabilidade do sistema de pensións (mais unha vez). Cun colofón de control e vixilancia para que as doazóns vaian a investimentos de ¨valor engadido¨ (a función crea o órgano). E todo iso sabendo que desde xaneiro deste ano entrou en vigor a reforma exprés do artigo 135 da constitución priorizando o pago da débeda pública, que este curso rubirá acima do PIB. Bacamarte inflixido polo executivo de Rodríguez Zapatero co indispensabel concurso do PP durante a anterior (que non pasada) crise.
Coa perspectiva que fornecen os acontecementos actuais pode-se dicer que agora é quando realmente, e por imperativo global, vai ¨refundar o capitalismo¨. Renovar ou morrer. A doutrina do shock (en tempos de sozobra sen facer mudanzas) xoga a favor de quen ten as rendas do Estado e atesoura o vil metal. Aínda que historicamente non foi sempre así, mas ao contrario.. Tradicionalmente esa xanela de oportunidade favorecía os espasmos contestatarios e até revolucionarios. Está no famoso dístico de Hölderlin: “Ora, onde mora o perigo, é lá que tamén cresce o que salva.”. Lenine soubo ver esa veta ruturista ao aproveitar a implicación de Rusia na Gran Guerra para iniciar o seu asalto ao poder no medio do marasmo social. Nada que ver coa experiencia do confinamento urbi et orbi decretado polos gobernos para cercar a pandemia, que foi cumprido a machada polas ideoloxías máis agrestes e subversivas. En consecuencia, o deseño dun novo marco reformista para a UE do século XXI arrinca co protagonismo invictus de Alemaña como motor de arranque e núcleo duro da ¨novo paradigma¨. Ningué é alleo o carácter estratéxico da iniciativa xermana. Unha forma tan intelixente como ousada da primeira potencia económica continental para protexer o seu mercado de referencia, impedindo que os seus clientes máis directos colapsen por inanición. O que sería como tirar ao neno coa auga emporcallada da bacia por exceso celo na hixiene. Unha Lei de Say para tempos do coronavirus: oferta creando a súa demanda.
Encima, os feitos son abafadores e non deixan de fornecer estatísticas funestas. Unha previsión mínima do 11% de caída do PIB en 2020, segundo a OCDE, e unha taxa de paro que pode alcanzar o 24% a final de ano, a dicir do Banco de España. Cifras equiparables por exceso ás de Francia e Italia, números dous e tres no ranking europeo. Todas estas alertas aconsellaron activar sen máis dilación a prodigalidade prometida in extremis por Mario Draghi na crise precedente (¨o que faga falta, onde faga falta e cando faga falta¨). Iso ou sálvese quen poida. E se ademais a actual vicepresidenta económica Nadia Calviño, ex directora xeral de Orzamentos da Unión Europea, acumula a presidencia do Eurogrupo, a purga de ricino verase como paliativo. Virá administrada por un dos nosos (sarna con gosto non pica). Con esas raras credenciais de heterodoxia rigorista, existe algunha dúbida de que a derrogación íntegra da reforma laboral quedará en pousio? O don da ubicuidade, doutra banda, que adoita acompañar aos altos cargos socialistas cando cambalean as crises. Antes de Calviño (potencial xefa do club do Dezanove do euro se Pedro Sánchez dá o voto de assentimento), o antigo ministro de Traballo e Seguridade Social (1982-1986) e ex secretario Xeral do PSOE (2000), Joaquín Almunia, oficiou de alto representante da Comisión Europea (CE) en pleno vórtice de rescates a tanto a peza. Fíxoo na súa condición de dúas veces vicepresidente (Comisario de Asuntos Económicos e Monetarios de 2004 a 2010, e da Competencia de 2020 a 2014). Con tanto entusiasmo no desempeño, que en 2013 o Concello de Vigo, presidido polo socialista Abel Caballero, declaroulle “persoa non grata” por abanderar a resolución da UE que obrigou a devolver ao sector naval as axudas fiscais recibidas -tax lease.
E iso (truco ou trato) Moncloa sábeo e témeo como como un nubrado. Pero mostrar ao país o outro lado do espello adoita ser incompatible coas políticas a curto prazo dos gobernos, centradas en parafusaren á cadeira de brazos e a nómina das institucións. De aí a súa atrevida adicción ao fogo de artifício mediático e o agitprop, fagocitando ao seu favor o clima de medo e inseguridade provocado pola pandemia entre amplos sectores da poboación. Primeiro foi a sobreactuación coa patética foto de Colón; daquela a hiperventilación do ridículo trifachito de tantos bos réditos; máis tarde veu a estúpida coral do tres dereitas; e cando Cidadáns (o pérfido Ibex 35 de consígnaa progre) descólgase apoiando sucesivas prórrogas do Estado de Alarme, aparece o inevitable ¨ou comigo ou contra min¨. Aínda que despois o PSOE vote cinguido ao PP e Vox para impedir que o rei emérito Xan Carlos I sexa responsábel ante o Parlamento dos seus multimillonarios beneficios como axentes de comisión de Estado. Cos seus tenebristas mensaxes, sanchistas e pablistas, recentemente revirados en militantes do ¨bando nacional¨, desecan e reconven á oposición por ¨antipatriótica¨. Todo vale, todo aprovéitase para o seu particular prieta las filas. Desde acusar de valerse da emerxencia sanitaria para tentar derrubar ao goberno sen pasar polas urnas, a aventar a assustadora conspiración golpista. Grítan, proclaman e señorean quen chegaron ao poder enarborando con vaidade a divisa ¨non, é non¨.
Sabiamos que moitos gobernos toman como reféns aos cidadáns durante o catro anos de lexislatura utilizando a representación como un cheque en branco sen orde nin concerto. Pero até agora non viramos capitalizar o trauma do coronavirus, que arroxou case 50.000 mortos, para solapar a súa fiscalización pola sociedade á que din servir. O terraplanismo político existe en forma de infantil competencia entre falcóns e pombas de curta e pega. Non convén confundir a Sanidade Pública co que se publica sobre a Sanidade. Sería unha colosal irresponsabilidade que ao escapismo sobre os erros e neglixencias na xestión da pandemia sanitaria, que nos fixo líderes mundiais en número de profesionais afectados, sumásese o escurantismo triunfalista sobre a pandemia económica que se nos vén encima. Maniqueismos e parvadas aparte, o que non ten nome son as colas da fame que proliferan por moitas cidades españolas coma se retrocedésemos aos negros anos das pos-guerra.
(Nota: Este artigo publicouse no número de xullo-agosto de Rojo y Negro. Terminou de redactarse cando todas as previsións daban a Nadia Calviño á fronte do Eurogrupo)
