off
Movementos sociais, Opinião, Política — 14 Maio, 2019 at 7:29 a.m.

As eleicións dos “influencers”

by

As eleicións son o combustibel fósil da política
(David Van Reybrouck)

Aínda baixo os efectos da resaca do 28-A e outra vez entramos en campaña para o 26-M, cita que busca beneficiarse do efecto arrastre dos resultados da precedente. En ambos os casos, con consígnaa da “renovación” como detonante. Os clichés fanatizan a vida. Tamén a política. Nen o novo ten por que ser sempre proveitoso, nen o antigo sinónimo de decadencia. Hai maiores creativos e novos botados a perder. Por iso, cifrar a modernidade electoral na renovación dunhas candidaturas, sen máis horizonte, pode implicar o comezo dunha regresión. Ese é o signo baixo o que se presenta o ómnibus electoral (con candidatos do procés no cárcere!): un concurso de popularidade coa democracia como vítima propiciatoria.
Todos os principais partidos, sen apenas excepcións, alardean de abrirse á trasparencia e facilitar a participación nas súas filas. Ambas as divisas constitúen os reclamos máis habituais no xogo parlamentario. Por iso inscribiron “as primarias” en estatutos e fixáronas en regulamentos e programas. “O mandato da militancia” era consígnaa movilizadora. Pero a realidade dos feitos contradi esas soflamas. Mesmo en partidos como o PSOE de Pedro Sánchez, que vén desa escola, abundan os incumprimentos. Foron as bases quen encumeraran ao actual líder socialista cun meritorio e exitoso pronunciamiento contra o aparello, e logo a dirección entrante incorporou a opción “primarias” como aceno de identidade no seu 39 Congreso.

Ata que se pasou da libérrima oposición á responsabilidade de goberno. Entón mudaron as tornas. O dereito a decidir converteuse nunha planta carnívora. Os políticos electos que levaron á práctica a vontade dos electores en Catalunya sentan no banco dos acusados, e os que deben o seu ascenso político á coraxe da afiliación camúflano cunha “anovación” desde o cimo. Menos no PP casadista, que vanglorioso do seu integrismo nunca alumou “primarias”, tanto o PSOE como Ciudadanos, e en menor medida Unidas Podemos (UP), interpretan hoxe “as primarias” de outrora como o dereito de pernada dos de arriba que deben asumir resignados os de abaixo. E como o que fai a lei fai a trampa, UP tamén permite “fichaxes” á marxe da opinión das bases, pola porta traseira, se se trata de persoas “representativas da sociedade civil” (o ex JEMAD Julio Rodríguez, a xuíza Vitoria Rosell ou a profesora María Eugenia R. Palop o pasado 28-A). Pondérase a cultura de portas viradoiras ex ante que critican ex post. Feitos consumados.
En todos os casos trátase dunha representatividade investida por partida dobre. Quen decide o representativo (popular) son as cúpulas dos partidos na clandestinidade dos seus despachos, e tamén quen eleva ao rango de representatividade (popularidade) aos seus insignes recrutados (“influencers” do deporte, o rodo, o xornalismo, etc.) Hai algo máis verdadeiramente representativo por común que un empregado ou unha ama de casa, ambos os dous cidadáns da pilla? E malia todo nen son nen son esperados. Confúndese intencionadamente o popular coa celebridade para que o pobo soberano fique ausente mas”representado” (re-presentado: volto a presentar) coma se fose un menor de idade, a etapa en que legalmente non se pode ser nen eleitor nen elixido. Como no estrago bíblico (son moitos os chamados e poucos os escollidos), trátase dun lazo involucionista que abarca a todo o espectro electoral e converte ao cidadán nun “inútil”, termo con que na Atenas de Pericles designábase ao que nunca se interesaba polo público.
Tanto afiliados como representados ven submetidos á mesma lei do funil. No primeiro caso, convertendo o conato de horizontalidade democrática das primarias nun simples acto de conformidade (“eu gosto” dixital) ás fichaxes realizadas pola cúpula dos partidos, sen deixar opción para a canteira. No segundo, reducindo ao elector a mera comparsa das listas pechadas e bloqueadas ofertadas para os comicios polos chefes. Unha mostra do clasismo intrigante no seo dos partidos, que lembra metaforicamente a ese costume hoxe bilioso de deseñar edificios cunha entrada específica para “o servizo”. Desta forma, no epicentro da acción política introdúcese a mensaxe contraria á discriminación positiva que se pretende noutros ámbitos sociais como efecto nivelador. Nunca como hoxe os clásicos textos de Robert Michels e Moisei Ostrogorstki sobre a tentación autoritaria das formacións políticas tiveron tanto sentido, en liña co exposto por Aristóteles (“o principio de eleición é oligárquico”) e Montesquieu, o “pai” da separación de poderes (“o sufraxio por eleición é da aristocracia”).
Nen os afiliados nen os representados, verdadeiros protagonistas do cónclave parlamentario, pintan nada no actual Estado de partidos. Íncubos e súcubos da experiencia electoralista convertidos en mero atrezo. Aínda que a teoría sexa outra, a única realidade política está no ordeno e mando da nomenklatura partidaria. Non existe lexitimidade interna, por máis que o artigo 6 da Constitución española ao referirse aos partidos (“instrumento fundamental para a participación política”) dispoña que “a súa estrutura interna e funcionamento deberán ser democráticos”. Tampouco prospera a lexitimidade externa. Son vasos comunicantes deprimentes. Cando os membros dun grupo político cumpren como os produtores nunha fábrica e os electores como os consumidores, a democracia convértese nun simulacro, unha cadea de montaxe ao servizo do capital. Así, os representantes electos non senten obrigados ante os seus eleitores mas coa dirección da formación que os recrutou, garantindo a “os seus superiores” unha disciplina de voto escrava e espuria. Ao final, o ciclo electoral péchase cunha acumulación reiterada de déficit democrático para toda a sociedade, no canto de facilitar un retorno aumentado de valores democráticos que vitalizara o caudal civilizatorio. Con razón dicía o estaxirita na súa Política que as virtudes existen en potencia e non se realizan máis que a través da aprendizaxe e a educación. Morto o can acabouse a raiva.

Non hai dignidade é a falsa democracia representativa da mesma maneira que o traballo alienado non nos fai libres. A sangría ética da sociedade civil o mercantilizada todo. O nomeamento a dedo de militares, humoristas, empresarios, toureiros e deportistas, á marxe e a miúdo en contra da opinión da militancia, converte o fenómeno electoral nunha operación burocrática a escala. Este primeiro terzo do século XXI confirmou o crecente carácter episódico do sufraxio gobernamental. Os asuntos transcendentes dirímense polas elites tecnocráticas non electivas que copan organismos supranacionales (Comisión Europea, Fondo Monetario Internacional, Banco central Europeo e Banco Mundial). Mentres, os temas da estado-nación quedan en mans de institucións xurdidas dun novo tipo de comicios censitarios onde a cidadanía conta só como axente clientelar.

O lóxico menosprezo do modelo neoliberal, agudizado tras o cruel impacto da crise económica e financeira, está a cuestionar os códigos democráticos máis elementais. O distanciamento entre representantes e representados maniféstase nos altos índices de abstencionismo que se rexistran, o aumento da volatilidade do voto e a aparición de movementos sociais que refugan os proxectos de globalización política e económica. Existe unha severa diminución de credibilidade que os partidos tradicionais tentan paliar axitando proclamas de índole populista e de curto prazo. Explícao con lucidez o politólogo Peter Mair nun recente libro que leva o significativo título de Gobernando o baleiro, desmentindo o matrimonio para toda a vida entre capitalismo e democracia que inspirou aquel fake news de Francis Fukuyama elevado á condición de best-seller. Hoxe todos os indicios sinalan que pode pasarse xa o punto crítico implosivo.
A irrupción de Vox enmárcase neste clima xeneralizado de incerteza e desconfianza. Aínda que sorprende a súa aparición tras o baño rexeneracionista que supuxo a conxuntura constituínte do 15-M na sociedade. Parecía que en España se levantou un cordón sanitario espontáneo fronte aos proxectos xenófobos e ultranacionalistas que triunfaban noutros países europeos con máis e mellor tradición democrática. E choca máis porque a súa chegada ás institucións produciuse nun histórico feudo socialista. Outro factor que convida á reflexión é o seu carácter extraordinario, dado que nengún dos varios partidos de extrema dereita aquí asentados desde a transición contara nunca con respaldo público suficiente para entrar nun parlamento. Paradoxalmente, o que para o PSOE supuxo unha sentenza de morte nas eleccións andaluzas, cara ao 28-A e o 26-M oficia como a súa táboa de salvación.

 

…eses males para os que afirman teren remedio, in nuce creáronos eles con aquela lei de ponto final da transición que amnistiou e legalizou aos partidos ultras ao tempo de amoldar unha constitución  sobre a inquebrantable “unidade dos homes e as terras de España” dos Principios Fundamentais do Movemento franquista.

O manual de resistencia de Sánchez pasa agora por optimizar a marca Vox como ameaza urbi et orbi no seu despregamento nacional. Case nunca se vota a favor dunhas siglas senón en contra doutras. O “Haz que pase” con que o PSOE acaudilla a Sánchez (o “podo prometer e prometo” de Adolfo Suarez) busca habilitar o voto do medo e que o eixo de decisión pivote máis sobre a sobrevinda “alerta antifascista” que sobre o ficcionado golpe independentista”. Dúas ópticas políticas contrapostas? Non, en realidade dous falsos positivos. O que uns e outros promoven é un rearmamento do contrato social desde o punto de vista da seguridade. O socialista nacional oferta “dáme a túa confianza nas urnas e defendereite do perigo facha”, e o nacional socialista “vótanos e acabaremos coa quebra separatista”. Mas en realidade ambos agochan que eses males para os que afirman teren remedio, in nuce creáronos eles con aquela lei de ponto final da transición que amnistiou e legalizou aos partidos ultras ao tempo de amoldar unha constitución  sobre a inquebrantable “unidade dos homes e as terras de España” dos Principios Fundamentais do Movemento franquista.
O problema de fondo redúcese finalmente a un rexeitamento da democracia realmente existente. Porque os cidadáns que sosteñen ao Estado (politicamente a través dos votos e economicamente a través dos impostos) non reciben contrapartida algunha que xustifique esa subordinación do dereito a decidir, canearlles a autonomía de iure á heteronomía de facto. O sistema naufraga nun océano de ilexitimidade e corrupción desde o momento en que o mecanismo de representación implica aceptar nosa colonización (a servidume voluntaria). Por iso, o ludismo ambidestro dos chalecos amarelos, multitudes airadas sen denominación de orixe, anticipa o punto final ao consentimento dos gobernados, aínda que non se albisque unha alternativa de troca. Ábrense as compostas ao alude do imprevisible porque o recurso ao “horror vacui” deixou de fornecer o seu efecto propedéutico.
Ano tras ano, Trasparencia Internacional e o Centro de Investigacións Sociolóxicas (CIS) sitúan a partidos e políticos entre os grupos máis detestados pola xente, xunto a banca e os financeiros. Con eses antecedentes demoscópicos ten sentido que a sociedade civil continúelles “anovando” no poder con iso que chaman a gran festa da democracia? Agás que mesmo  o instinto de supervivencia esteamos a perder. Porque a representación mediante “influencers” (a substitución por famosos) por riba e mediante o algoritmo por abaixo (a suplantación pola masa liofilizada) significa o regreso ao imaxinario da caverna platónica.

Grazas por leres e colaborares no Ollaparo !

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

off