Atribúen a Sócrates os seus exéxetas a idea de que a virtude se pode ensinar. O que podería interpretarse como que as institucións terían, entre outras misións, a de favorecer co seu exemplo esa disposición ao que os antigos denominaban o summum bonum. Con todo, a realidade desménteo a diario. Son precisamente eses organismos estatais, coa súa capacidade de altofalante, os que conspiran contra calquera principio minimamente ético. E fano, ademais, confabulando as súas falcatruadas á poboación que depende das súas políticas. O último exemplo desta deriva incívica acábao de ofrecer o goberno socialista ao aprobar programas de compra de armamento até o ano 2032 por unha contía de 13.000 millóns de euros.
Atrapados entre o déficit e a bóla de neve da débeda pública, durante a crise moitos Estados aplicaron severas medidas de restrición no gasto e investimentos que apenas distinguiu entre o rango dos sectores afectados. Practicamente non houbo partida dos orzamentos que non se vise sometida á purga necesaria para establecer unha certa estabilidade económica e financeira. Desde a sanidade ás pensións pasando polas obras públicas e a contratación de funcionarios, quen máis quen menos tivo o seu esborralle. Machadazo nuns casos e recortes menos drásticos noutros.
Pero como aínda hai clases, cando o peor do temporal pasou, non todos os que fixeran sacrificios pola causa víronse recompensados en idéntica medida. Houbo contrarreformas que viñeron para quedar, basta con ver o que sucedeu no plano laboral, as pensións, etc., a pesar da onda de mobilizacións cidadás despregadas para a súa reversión. Mentres, pola contra, outros nin sequera necesitaron armar rifa para recobrar músculo. As Forzas Armadas pertencen a este segundo estadio, como proba o colosal investimento decidido pola ministra de Defensa Margarita Robles a que fixemos referencia, a maior desde 1997.
A conclusión obvia desta flagrante desigualdade é que algúns teñen moita maior influencia no executivo que outros. O lobby do “pentagonismo español”, os grupos de presión que tecen altos mandos do Exército e as empresas armamentista, nacionais e estranxeiras, gañan con diferenza ás reclamacións da sociedade civil, a pesar de que as súas necesidades son infinitamente máis perentorias e indispensables. Até o punto de instituir unha disparidade humillante. Ao mesmo tempo en que Moncloa discute, porfía e mesmo mesquiña á hora de reverter o antes actuado regresivamente, permítese o dispendio de blindar un gasto en armamento ao longo dos próximos 18 anos, comprometendo na súa execución aos gobernos que veñan.
Non hai que preguntar, como o Humpty Dumpty de Alicia a través do espello, quen manda aquí. Non somos ilusos, estamos no mundo realmente existente, e o ideal pacifista sen concesións é un desiderátum, pero mentres a virtude non nos alcance non pasará de ser só iso, un fermoso desexo. O que pasa é que no noso caso a discriminación (sociedade civil v.s. sociedade militar) se compadece mal coa realidade dos feitos. Sen descoñecer a nosa implicación na OTAN (por obra e graza daquel referendo fake do felipismo), o certo e verdade é que non existen riscos evidentes sobre a nosa defensa por inimigos exteriores no marco da xeopolítica circundante. É máis, botando man da historia recente, podería dicirse que o reconocible é unha tradición de neutralidade que nos beneficia. España non interveu en ningunha das dúas guerras mundiais habidas no continente, se exceptuamos o denigrante capítulo da División Azul.
Pola contra, o país foi pródigo en conflitos e guerras civís (desde as carlistas até o Alzamento de 1936). É dicir que a estirpe dese magna político-bélico-industrial ten moito que ver cos pronunciamientos militares, vistos como o “inimigo interior”. No seu ADN estás os cuartelazos, asonadas, cruentas involucións, e golpes de estado, o último o 23-F de 1981. Accións todas elas cometidas baixo o mesmo espírito de corpo que levou durante a transición da ditadura á democracia a perseguir, deter, procesar e encarcerar a cuantos militares, cun talante menos pretoriano da súa función, ousaron porse ao servizo da democracia, os dereitos humanos e as liberdades. Como foi o caso da Unión Militar Democrática (UMD), hoxe tan cínicamente laureada. Visto todo o cal non parece que o enorme gasto económico agora devengado teña que ver coa súa contribución ao sumum bonum, senón pola forza que devandito estamento ostenta no conxunto do aparello do Estado.
Con eses atributos, a ministra portavoz Isabel Celaá e a súa colega Margarita Robles gabáranse que os 13.000 millóns destinados á industria da guerra son “gasto social”, en desigual competencia cos gastos sociais avant a lettre que o goberno teimosamente escatima. O que supón, na práctica unha fraudulenta e inmoral transferencia de recursos. Os cidadáns veranse obrigados a contribuír cos seus impostos aos beneficios dos consorcios armamentistas, á vez que a prioritaria reflotación do Estado de Benestar nos seus niveis expoliados queda á intemperie. Porque, segundo a prédica oficial, crearanse uns 8.000 postos de traballo. Cousa seguramente certa, daquela maneira, como o negocio da droga, trata de persoas ou a venda de bombas e fragatas a recoñecidos réximes criminais.
Chove sobre mollado. O diñeiro público destinado a Defensa foi e é un saco sen fondo. Nútrese non só dos fondos orzamentarios senón doutras partidas anexas como os proxectos I+D do ministerio de Industria, coa evidente desfeita de recursos civís. A comparativa é humillantes e di moito sobre o favoritismo imperante. Con datos do Centre Delàs d´Estudes per la Pau, as asignacións a I+D civil creceron no período 2017-2018 un 5,6%, fronte ao 47% dos de carácter militar. É dicir, 29 veces máis que a investigación enerxética, ambiental e tecnolóxica, 13 máis que a agraria, 11 máis que a oceanográfica e pesqueira; e 2,5 máis que a sanitaria. Ao que habería que sumar os 1.080 millóns de euros que representaron o pasado ano as intervencións militares no estranxeiro, computados por outro sistema pero igualmente pagados por todos os contribuíntes.
E mentres todo iso consúmase como gasto social sen retorno social verdadeiro, a prensa informa sobre a fuga de cerebros por falta de recursos e incentivos. A última baixa até agora produciuse no Centro Nacional de Investigacións Oncolóxicas (CNIO). Un dos referentes mundiais na experimentación do cancro con ratos transxénicos e procesos inflamatorios, o austriaco Erwin Wagner, acaba de dimitir por “falta de apoios” para realizar o seu traballo e habérselle reducido o soldo nun setenta por cento. Nen era gasto social nen creaba millares de empregos de armas tomar. Só traballaba por mellorar a vida de millóns de persoas en todo o mundo.
