Un día decateime de que todos aqueles altos cargos tiñan algo en común: todos traballaran para Goldman Sachs!? (Varoufakis sobre o Eurogrupo)
Algunha catarse merece o feito de que fosen precisamente as políticas de austeridade decretadas pola Troika (Comisión Europea, Banco Central Europeo e Fondo Monetario Internacional) para encapsular a crise a favor de quen a desataron as que sacaron á clase traballadora das súas casas. Pero non para secundar os idearios tradicionais dos partidos de clase, socialistas e comunistas, a esquerda nominal, senón para “pasarse ao inimigo”. A insondablel derrota, autoinflixida, da socialdemocracia europea, bebedoiro onde confluíu a diáspora do PC continentais, serviu para que grupos ultras, xenófobos e nacional-socialistas tomen a substitución sabendo que boa parte do antigo proletariado e os seus aliados entre unha clase media bruscamente desafiuzada escóltanlles cara ao poder.
A Fronte Nacional en Francia, A liga en Italia ou Alternativa para Alemaña, aparecen hoxe como os recambios emerxentes que retan “democraticamente” ao statu quo grazas ao apoio sostido dos sectores economicamente máis golpeados por derívaa austericida. Os termos identitarios dereita e esquerda, cando son precisamente os núcleos obreiros que antigamente nutrían aos partidos comunistas francés e italiano, e os cidadáns da antiga República Democrática do Leste xermano (comunista) os que aúpan ao pos-fascismo, resultan categorías “arcaicas”. Sobre todo -porque o seu “renacimento”, ao contrario do ocorrido co comunismo histórico, chega outra vez de man das masas e as urnas. Debemos concluír desta experiencia vivida que converter a democracia nun xogo de suma cero, supeditala exclusivamente ao seu flanco económico-material, abre a excluída para derrubala se eses supostos igualitarios de fartura fallan?
Como dicía o clásico “o bufo de Minerva só emprende o voo ao caer o crepúsculo”. Pois, meu dito meu feito, ese momento chegou. Ao cumprirse o dez anos do estalido da crise financeira que nos devolveu á sociedade de paliativos, xa podemos dicir que perdemos por goleada unha ocasión única. Atrás quedaron eses momentos constituíntes en que parecía que a indignación de moitos (agraviados, explotados, reprimidos e ofendidos) podía dicir adeus a todo iso. Non caeu esa chanta. Porque nen quixemos nen soubemos sacar as debidas leccións do que ante os nosos narices estaba a suceder. E como tantas veces na historia recente, a xente preferiu o malo sabido antes que o bo por descubrir.
Non estaba escrito que os malfeitores, ao dobrar a esquina do ciclo, terminasen encimados como redentores sen falla. Porque iso é o que está a ocorrer agora mesmo no solar da Unión Europea (UE). Que os grandes da banca, responsables directos do latrocinio que impropiamente chamamos crise, van a monopolizar os resortes do poder real na UE. Unha inmoral abordaxe consumada coa designación do Luís de Guindos á vicepresidencia do Banco Central Europeo (BCE), o canón Berta do sistema financeiro incrustado no pròprio corazón da eurozona. Non se trata de pór unha muller no BCE, como inocentemente afirma o PSOE ao mesmo tempo que veta a Elena Valenciano para liderar ao grupo socialista en Bruxelas. O caso de Magdalena Álvarez, ex ministra de Fomento con Zapatero antes de presidir o Banco Europeo de Investimento (BEI), agora penando no banco dos ERE, demostra que a cousa non vai de feminismos. O determinante é que por primeira vez desde a súa constitución, a institución que decide a política monetaria do dezanove sen o preceptivo control democrático, está en mans de ex representantes dos principais bancos de negocios do mundo.
Sen encomendarse máis nada que ás súas credenciais, desairando mesmo o criterio da cámara lexislativa europea, o que fose máximo responsable de Lehman Brorthers en España ata o crac do 2008, acaba de aterrar como número dous no organismo que preside Mario Draghi. Un caso de libro de portas viradoiras. Guindos pasou de ocupar o posto de secretario de Estado de Economía no goberno de Aznar a director do coloso de investimento norteamericano que provocou a crise global e de aquí, co aval da experiencia público-privada acumulada, a titular de Economía, Industria e Competitividade no executivo de Rajoy. O seu ideario económico plasmouna nun libro para a Fundación FAES que pregoaba as virtudes da drástica redución do gasto público e da desregulamentación financeira e laboral.
Guindos formará equipo no BCE co seu superior xerárquico Mario Draghi, igualmente procedente do selecto club de políticos que ostentaron cargos directivos na gran banca de investimento. Neste caso, da todopoderosa Goldman Sachs, o monstro financeiro ao que o documental de Michael Moore, Capitalismo: Unha historia de amor, sinala como un das armazóns que máis contribuíu para que a crise global desatada coa estafa das subprime (hipotecas lixo) fose derivada sobre as costas dos contribuíntes. Así, o vicepresidente para Europa de Godman Sachs e o seu colega para España de Lehman Brothers, dous dos artífices da barbarie económico-social que serviu para xustificar a derriba controlada do Estado de Benestar, aparecen hoxe á fronte da institución que rexe os destinos da UE.
Respostar á pregunta como chegamos a isto, implica o recoñecemento da insolvencia dos partidos de esquerda e os movementos sociais para expropiar aos expropiadores. E ese fracaso concrétase na incapacidade das forzas progresistas á hora de concienciar e mobilizar á maioría cidadá en favor dunha ruptura democrática co modelo hexemónico. A cultura dominante seguiu sendo a da caste dominante, favorecendo un consenso narcotizante que non só desmotiva o impulso de mudanza senón que promoveu as inclinacións políticas máis aberrantes. No bicentenario do nacemento de Carlos Marx sería pura miraxe manter que o ser social determina a conciencia de clase. A sociedade do candil e a escaseza de 1818 pouco ten que ver coa vertixe innovadora de 2018, un panóptico no que os aparellos ideolóxicos do Estado e o consumismo vocacional fan estragos sobre a fráxil natureza humana.
Só así pode comprenderse que unha cidadanía racional acepte sen perturbarse que quen están na orixe das súas desdicidas reaparezan consagrados como os seus ogros filantrópicos. A esquizofrenia ao poder. Demóstrao o éxito de Enmanuel Macron, outro estadista en excedencia financeira, neste caso unha franquía da “Casa Rothschild”, coroado polos franceses para clausurar o longo período de goberno usurpado por socialistas e conservadores. E ao que parece con secuelas en España se se confirman as enquisas que prognostican o imparable ascendente de Cidadáns, a formación política que os do “non pasarán” tentan exorcizar chamándoa o “Ibex 35”. Claro que no noso caso chove sobre mollado. En realidade iso de convivir co maltratador está na raíz dunha Transición sen ética nin estética que se baseou en pór na mesma balanza a vítimas e verdugos. Para os predictores do pasado que practican a ciencia económica, o oxímor é de curso legal: o xeneroso rescate dos banqueiros españois con diñeiro público traduciuse en traumáticos axustes estruturais e dolorosos recortes de dereitos sociais para a xente corrente. Aínda que en puridade o buraco foi provocado sobre todo polas caixas de aforro crebadas por uns consellos entrefrebados de “liberados” de partidos, sindicatos e patronal. Brotes verdes! Conta cruelmente Varoufakis no seu magnífico “Comportarse como adultos” que na Grecia a xente facia brincadeiras con “a idea de que os pais ameazaban aos seus fillos coa posibilidade de legarlles todas as súas propiedades se non se portaban ben”.
Coa plana maior dos bankers das crises instalados na sala de máquinas da Unión Europea (UE) e a falsaria esquerda política e sindical xogando ao monopoly do statu quo, poucas esperanzas quedan de sequera reverter o perpetrado durante a infame década. E esa é unha claudicación histórica. Porque é nos momentos de sozobra do capitalismo cando se produciron moitas das máis importantes conquistas sociais, sempre arrancadas ao poder pola contundencia da resposta da sociedade civil. Convén lembrar que o sufraxio universal e o comezo do que logo serían os sistemas de protección social (seguros de vellice, doenza, desemprego, etc.) foran aprobados en Alemaña polo conservador Bismarck, o moi autoritario “Chanceler de Hierro”, para tratar de frear a ofensiva posta en marcha por un movemento obreiro plenamente consciente de que “a emancipación dos traballadores ha de ser obra dos traballadores mesmos”. Sen nunca delegar a irrenunciable experiencia vital que nos fai persoas: “Non máis deberes sen dereitos, nin deberes sen dereitos? (Estatutos e Regulamentos do primeiro Congreso da Internacional celebrado en Xenebra, Suíza, entre o 3 e o 8 de setembro de 1866).
Ás veces ocorre. Poucas e excepcionalmente. O caso de Ianis Varoufakis, o ex ministro de Finanzas do goberno de Syriza, e o seu relato Comportarse como adultos sobre as negociacións co BCE, a CE e o FMI para rescatar ao país da rapina da Troika, é unha desas rarezas en perigo de extinción. Unha espléndida e valente crónica do secuestro das institucións da eurozona polo capital sistémico revelada por quen si estivo no ventre da besta. Sen aforrarse a autocrática polos seus erros e deslizes, Varoufakis confirma ese novo rapto de Europa e desmitifica a unha falsarria esquerda que constrúe escenarios maniqueos para disimular a súa cota de responsabilidade. “Unha e outra vez, desde que empezou a crise do euro ?admite- tiven que corrixir mil veces un erro fundamental de percepción, e que consistiu en crer que todo isto é unha pelexa entre os alemáns e os gregos, entre o Norte e o Sur, entre un Berlín rañas e unha periferia europea despilfarradora. Todo o contrario, os inimigos da solidariedade, a racionalidade e a ilustración europea residen en Grecia, en Alemaña, en Italia …en toda parte. E o mesmo pode dicirse dos seus defensores”.
A mirada que ofrece unha testemuña de cargo como Varoufakis sobre a xestión da crise desde a perspectiva da plutocracia financeira é de extraordinaria importancia para poder reverter os seus efectos. Ao cumprirse o décimo aniversario do seu estalido, a vontade popular expresada electoralmente é deprimente. Desde Alemaña a Italia, pasando por Grecia e Franza, a socialdemocracia que liderou o trinta anos gloriosos (1945-1975) do capitalismo de rostro humano, plasmados no Estado de Benestar, deu paso a unha época de valores humanos devaluados pola tiranía consentida do homo oeconomicus. Un estigma que vai moito máis alá dos seus primeiros efectos destrutivos introducidos polas contrarreformas impostas pola plutocracia para bandear a crise., especialmente no referido ao mercado de traballo e de prestacións sociais. Nese sentido, o exemplo máis tóxico é o deses “sindicatos representativos”, que na altura contestaron esas medidas antisociais con senllas folgas xerais para que logo, en diferido, ter a desvergoña de aplicalas na súa propia casa. Non só fitamos CCOO e UXT axustar os seus persoais con eses baremos de capataz, senón que mesmo, caso dos tristemente famosos ERE, podense tornar unha importante fonte de financiamento extra cando esas centrais intermedian coas empresas para executar os expedientes de regulación.
No final, a cuestión segue sendo a mesma que expoño John Maynard Keynes, ao admitir que: [O capitalismo] non é un suceso. Non é intelixente, non é fermoso, non é xusto, non é virtuoso (?) En suma, non gostamos dele e estamos a comezar a desprezalo. Mas cando cuestionamos sobre o que iría substituilo ficamos perplexos”. O problema é que, para investigar nesa direción, é necesaria unha nova cultura que supere o estigma desa incompetencia que nos corroi e que transformou o sistema actual nun exército de leóns liderados por burros.
(Nota. Este artigo publicouse no número de Maio de Rojo y Negro)
