Às veces a notícia se torna rancorosa. Ela fai seus pasos furgando vellas feridas. É o que debe ocorrer nos dous preitos xudiciais habidos na Comunidade Foral. Precisamente alí onde a maledicencia atribuíu a Pio Baroja o que nunca saíu da súa pluma, aínda que puido pensalo. Que os termos “navarro” e “pensamento” son conceptos incompatibeis, auga e óleo. Delirio este que os tribunais de A Manada e Alsasua parecen querer renovar cos seus extravagantes postulacións.
Trátase de procesos distantes pero non distintos, aínda que as súas señorías os valoren ao viceversa. No da Manada, o feito de que entre os atacantes houbese un garda civil e un militar parece servir de eximente. Igual que a circunstancia de que os “uniformados” roubasen o móbil da nova e quitasen o cartón SIM para que non pedise auxilio. O contrario que en Alsasua, onde a condición de membros do instituto armado valórase como agravante para a tipificación delituosa dos acusados. O paradoxal feito paradigma. O mesmo que o impacto da protesta na rúa, dependente en cada situación da cor con que se mira e comunícase. Nen os maxistrados que fallaron no asunto de A Manada nen os que entenden sobre a rifa de Alsasua senten concernidos por unha opinión pública, por certo, expresada de maneira contraditoria en cada suposto.
Todo isto lanza un cadro disxunto. Nun procedemento, o fiel da balanza leva a interpretar que non houbo violación da moza, aínda que estea probado o acoso con penetración policarnal en multitude perpetrado pola cuadrilla de “as pezas”. E no outro, o delito de terrorismo dáse probado a priori en base á condición de axentes da autoridade (fóra de servizo) dos presuntos lesionados na disputa. Dúas varas de medir, que unen en direccións opostas o que significa unha catalogación machista do xénero con presunción de culpabilidade para a muller, por unha banda, e de obvia presunción de vítimas para o inquilino de cása-cuartel, por outro. É como a “doutrina Botín”, largo para uns, e a “doutrina Atutxa”, estreito para outros.
Porque a cousa non vai só de interpretación. Por moita arte que se lles supoña a xuíces e maxistrados, un único violino non executa unha sinfonía completa, fan falta polo menos unha batuta. A xudicatura que temos, herdeira en valores patriarcais e conservadores da do franquismo (houbo continuísmo non ruptura, lembremos), está repleta de personalidades autoritarias (aquel “vostede non sabe con quen está a falar”). E aínda que xa non rexe o delito de desacato, a psicoloxía dominante entre o persoal togado abunda en razóns arrogantes que o sentido común ignora. Por iso, cando aparece un xuíz Castro ou unha xuíza Alaya sentimos coma se tocounos o gordo. Podemos matar o mensaxeiro, pero en xeral o discurso permanece nos códigos. No caso de A Manada agarrado ao Código Penal de 1995, activado polo biministro Belloch (xa debería alarmar que haxa unha carteira englobando a Interior e Xustiza: a orde dos factores importa), e no de Alsasua na reforma pepeira do 2015 realizada baixo o estigma do pacto antiterrorista (aquilo do terrorismo e a súa contorna feita norma).
Acontece que por unha banda vai a doutrina e por outro a vida. E hai xa tempo que a xente sae á rúa para que a doutrina non afogue as súas vidas. É o espírito do 15M. O que, sen bandeiras ou estandartes que remitan a organizacións nin marcas a lexitimidade das súas aspiracións, fai que cidadáns de toda condición asuman a política desde abaixo como condición vital dunha democracia proactiva. De aí a extraordinaria manifestación feminista do 8M ou as persistentes mobilizacións de pensionistas e xubilados. Momentos todos dunha mesma rebelión interxeneracional e interxenerocional, xurdidos máis aló da rendista, oportunista e burocrática programación dos aparellos de partidos e sindicatos.
Igual que a reacción das institucións ante crises demostrou que o sistema é contra-nós, o ocorrido por mor das protestas contra a sentenza de A Manada (de mínimos) e o seu voto particular (de máximos) demostrou que os populistas son eles e están nas institucións. Como se non entender que o ministro do goberno da prisión permanente revisable, Rafael Catalá, critique unha resolución xudicial ad hominem, e que esa inxerencia sexa aplaudida pola portavoz do PSOE, Margarita Carballos, maxistrada en excedencia do Tribunal Supremo. Puro cálculo político dun bipartidismo á deriva que se sabe a mercé dos elementos e é capaz de sorber e soprar ao mesmo tempo. Cunha man recórtanse as pensións e coa outra recuperanse os cortes se iso salva os orzamentos.
Algúns din que co terrorismo o Réxime do 78 vivía mellor. Non o creo, aínda que ás veces o pareza. Non deixa de ser chocante, por dicilo en suave, que á hora da rendición definitiva de ETA se esixa reparación, xenuflexión e cumprimento íntegro das condenas para que haxa esquecemento sen perdón. Precisamente o que a Transición sen xustiza transicional que pario o sistema vixente endexamais fixo. Que se construíu sobre a amnistía, a amnesia e o continuísmo de arriba debaixo de quen serviron á ditadura e a defenestración da memoria das súas vítimas. O devandito: entre o “pensamento navarro” e a síndrome de Estocolmo.
