“Queredes castañas /dos meus castiñeiros cantademe un maio/sen bruxas nin demos un maio sen segas,/usuras nin preitos. nin foros nin cregos” (Luis Emilio Batallan. Aí ven o maio)
Hai uns anos, con ocasión doutro ano terrible de incendios xeneralizados en Galiza, escribín un artigo (“Iluminados polo lume”) onde mostraba os meus reservas sobre o argumentario utilizado por certa esquerda para dirimir as causas deses sinistros. O meu criterio, sen descartar a existencia de tramas e mafias detrás do lume, discrepaba á hora de considerar esa a explicación concluínte. Porque estimaba que remitía a unha especie de teoría da conspiración que non se sostiña á luz do que viña sucedendo desde tempo atrás. É máis, nalgún momento crin intuír que esa hipótese tiña como mensaxe subliminar unha acusación política unidimensional, tendo en conta do tradicional monopolio do poder pola dereita nesa comunidade. Parecía que ao identificar así ao presunto “culpabel” o camiño para a solución do problema estivese ao alcance da man. Só había que desaloxar ao PP desas institucións (aínda que durante as etapas de esquerdas con González Laxe e Pérez Touriño non mellorou a situación).
Agora, mais unha vez, co actual refacho de incendios que arrasan Galiza retorna esa mensaxe, só que en sentido contrario. Nesta lamentable ocasión son precisamente as autoridades da Xunta (tamén o alcalde socialista de Vigo suxeriuno) as que se abalanzaron a denunciar que en gran medida os incendios son provocados, mesmo chegaron a cualificalos como de signo “terrorista”. E outra vez, esa translación de responsabilidades soa a un artificio para endosar fóra do seu ámbito de competencias o sucedido. Se o presidente da Xunta, Núñez Feijóo, ao que se supón en posesión da mellor información, asegura que detrás do ” lume” existe unha mao criminal, en principio habería que acreditar. Ben é certo que cando se fala de incendios “provocados” (pola man do home) non significa totalmente que os mesmos sexan “intencionados” (con vontade de queimar a masa vexetal). Provocados poden ser os incendios xurdidos polo mal uso da rozadora no campo (ferramenta indispensable en territorios onde é preciso alixeirar o terreo con frecuencia) ou o mal funcionamento do tubo de escape dun vehículo do tipo que sexa, e mesmo a queima inadecuada de restrollos.
Quero dicir que esas dúas explicacións, cada unha na súa tipoloxía, entrañan diferir o problema da realidade contante e sonante: que sexa quen sexa o que estea no poder, o campo quéimase. Está claro que o primeiro factor a ter en conta é o innegable cambio climático e os seus devastadores efectos, denunciados polos ecoloxistas da sociedade civil e con negacionismo e a miúdo torpe resposta por parte dos poderes públicos que debían sacar as oportunas consecuencias. E se a iso sumamos os axustes e recortes aplicados aos medios de prevención e aos persoais do persoal encargado de loitar contra esta praga, priorizando a atención a outras áreas de máis directa rendibilidade electoral, temos un mapa aproximado da indixencia nacional.
Pero aínda así, hai que facer algunhas observacións que serven para enmarcar nunha perspectiva máis complexa o problema que nos preocupa. Para empezar, convén lembrar que España é despois de Rusia e Suecia o país con maior masa forestal de Europa: aproximadamente 27 millóns de hectáreas (17 de bosques) que representan o 55% da superficie (34% de bosques). Tamén sería útil para os efectos de elucidación procurados, apontar cales son as comunidades autónomas que integran o ranking, tendo en conta de que non sempre a máis masa forestal corresponde máis bosques. Canarias, por exemplo, é a primeira na nómina por masa forestal (76% superficie) mas unha das últimas en canto a bosques (18%). Estabelecido este elemento discrecional, o cinco comunidades na cabeza, segundo o Anuario Forestal 2010, serían por esta orde: Asturias, Galiza, Cantabria, Euskadi e Catalunya (por densidade de floresta) e Euskadi, Catalunya, Galiza, Cantabria e Asturias (por densidade arborizada).
Ímonos achegando. Que comunidades das citadas son as máis afectadas os incendios, quer intencionados ou provocados quer argallados, a dicir das estatísticas oficiais referidas ao ano 2014? Por número de hectáreas queimadas teriamos de maior a menor: Asturias 1.629; Castela e León 1.386; Galiza 1.227; Cantabria 806 e Euskadi 157. E se o cómputo o facemos en función da superficie de cada territorio, a relación sería: Asturias 20,25%; Cantabria 19,9%, Castela e León 13,8%; Galiza 7,17% e Euskadi 1,91%.
Así que se os números non enganan, a Comunidade con menos terra queimada é Euskadi, precisamente a que goza do máis elevado grao de autonomía; unha das que mellor xestiona o gasto público social e a que mantén unha tipoloxía territorial de coidado do medio rural, con presenza do caserío como unidade familiar e de produción ambiental sustentabel. É a líder indiscutibel en canto a superficie arborizada e a última en canto a superficie queimada. En suma, a todos os tradicionais argumentos que desde un extremo ao outro das ideoloxías lánzanse como explicación do “terrorismo incendiario”, parece lóxico engadir tamén o do secular abandono do campo e do medio rural por particulares e administración. Por dicilo con palabras ao estilo bombástico: moita culpa ten ese modelo de capitalismo ecocida que considera o medio natural como un activo a explotar en favor da mitoloxía do crecemento depredador que chaman progreso.
Talvez tamén che interese:
