off

Cuba: máis de meio século de Alta Fidel-idade

by

Semellaba grande,mais era a sombra que proxectaba
(El Roto)

fidelOs que no maio francés do 68 asimilabamos mocidade, representamos a unha xeración que fitou no triunfo da Revolución Cubana unha esperanza humanista distinta a todo o até entón coñecido. Naquela época calquera sensibilidade política consecuente non podía ignorar as atrocidades cometidas polo colonialismo rampante. Asasinatos alevosos como os do congoleño Patricio Lumumba, o marroquí Ben Barka, o portugués Humberto Delgado ou alxerino Mohamed Khider evidenciaban a necesidade de situarse fronte aos réximes despóticos que pretendían para o reloxo dos pobos cara á súa autodeterminación. Por iso, a sublevación liderada por Castro, Guevara, Cienfuegos e Matogueiras, entre outros, para liquidar a ditadura de Batista foi sentida con xeral alborozo. De feito, aquel “pódese” dos sublevados de Sierra Maestra, mentalizou á española Fronte de Liberación Popular (FELIPE) para tratar de reproducir o seu modelo insurreccional na Serra de Segura, coa axuda da Iugoslavia non aliñada de Tito.

Mas o mesmo tempo que nos mobilizabamos e protestabamos contra as agresións do Tío Sam no Terceiro Mundo, en Europa outro imperio tamén interviña pola forza en “o seu pátio traseiro” ante a indiferenza de moitos que só tiñan ollos para “os ianquis2. Primeiro foi o levantamento obreiro en Berlín (1953), daquela a revolución de Hungría (1958) e finalmente a ocupación de Checoslovaquia (1969), un tras outro os peóns da URSS que ousaron enfrontarse ao estalinismo foron caendo a mans do Exército Vermello. Só os anarquistas e o movemento libertario, os mesmos que apoiaron aos revolucionarios cubanos desde os seus balbucios, ousaron denunciar os atropelos cometidos nas “democracias populares”.

Na altura a causa da “esquerda” tornabase a  do “comunismo soviético”, sobre todo polo seguidismo dunha gran parte da intelligentsia francesa. Tirando do tradicional engagement (compromiso) xurdido do “caso Dreyfus”, e seguramente para compensar o seu “exilio interior” durante a ocupación nazi e o goberno de Vichy, as luminarias do momento enroláronse na causa do socialismo realmente existente. Desta maneira contribuíron a lexitimar no liderado político un culto á personalidade impropio de xentes que se recoñecían na misión de razoar en liberdade. Un fenómeno estudado e documentado con lucidez polo historiador británico Tony Judt na súa obra “Pasado imperfecto”.

Con todo xa por esas datas os estudos sociolóxicos máis rigorosos estabeleceran o feito diferencial entre as sociedades occidentais e as soviéticas. Formulárao Raymond Aron, un dos poucos intelectuais que xunto con Albert Camus que desmarcaran do pensamento imperante no meio, no marco das clases impartidas na Sorbona parisiense en 1956-1957 sobre a evolución da sociedade industrial e a sociedade tradicional. O curso, que sería publicado anos despois en tres entregas editoriais sucesivas (Dezaoito leccións sobre a sociedade industria, A loita de clases e Democracia e totalitarismo) marcaba o rumbo no tipo de xestión política aplicada en cada caso (de planificación estatal e de libre competencia) e a súa repercusión sobre a conformación das súas respectivas clases sociais e réximes políticos.

Un diagnóstico que cobra actualidade ao sopesar moitos das análises e reflexións emitidos por mor da morte de Fidel Castro. Deixemos aparte por deshonestas e estériles as opinións nadas ao pulo dun anticomunismo patolóxico, que negarán o pan e o sal en calquera circunstancia e lugar. E vaiamos ás valoracións realizadas desde a empatía dunha esquerda cañota, que só considera unha parte do problema, os éxitos da revolución, engrandecidos por producirse en conflito coa fustrigación da primeira potencia mundial. Trátase dunha realidade non exenta de vitimismo, porque os feitos certos en que basean a súa postura (invasión da CIA en Baía de Cochinos, embargo, operacións de desestabilización, etc.) son utilizados para negar, cando non para exculpar, o carácter ditatorial do réxime castrista. Con iso consúmase o fracaso histórico dun modelo de construción do socialismo que nunca foi capaz de cohabitar cun sistema de liberdades civís plenas.

A brutal represión do opositor; a prohibición de saír do país (até hai pouco); a concentración unipersonal do poder; o disciplinamiento militar da sociedade; o monopolio gobernamental das canles de información (que alcanza á censura de internet); os miles de balseiros afogados na súa fuxida (as primeiras ondas de pateras do século XX); os fusilamentos extraxudiciais; o aniquilamento da pluralidade política e sindical; a persecución dos intelectuais críticos (caso Padilla, caso Jorge Edwards, etc.); o alleamento dos recursos económicos do país (terra, traballo e capital) ao servizo do partido único nun contexto de racionamento de alimentos; a fustrigación aos homosexuais (caso Reynaldo Areas); o exilio forzoso de máis de dous millóns de habitantes; e outros desmáns semellantes son despachados coa escusa duns logros sociais (innegables) en aspectos como sanidade e educación sen comparanza no continente.

É dicer, de aceptarmos esta socorrida tese, os seres humanos veriámonos/veriámosnos obrigados a optar entre morrer ou perder a vida. Vexetar á sombra dunha nomenklatura poli-mili que graciosamente permítenos consumir saúde e educación ou arriscarnos a ser o máis libres do cemiterio. E iso no contexto da civilización con máis recursos materiais, técnicos e científicos da historia. Reflectíao con cifras e datas un veterano correspondente en Cuba: “Para os defensores da revolución, os datos que contan son outros: antes de 1959 a mortalidade infantil era superior a 60 por cada 1.000 nados vivos ” agora é de 4,2- ; a esperanza de vida era de 60 anos para os homes e 65 no caso das mulleres “hoxe a cifra elevouse en 15 anos para ambos os sexos”. Feitos incontestables e enormemente meritorios. Porén, abonda iso para benzoar á ditadura? E sobre todo, pódense atribuír eses avanzos á obra dun só individuo, cuxa deificación levou ás autoridades a prohibir o consumo de alcol e a música estridente durante o nove días de luto nacional decretados?

Porque non é verdade que esas estatísticas fosen posibles só pola sabedoría de Castro e o réxime que inspirou. Non existe o paradigma dunha revolución cubana xenuinamente progresista. Ninguén pode afirmar honestamente que o tres xeracións sacrificadas nese meio século longo de alta Fidel-idade non poderían gorentar deses avanzos por outros camiños menos destrutivos. Sirvan nese sentido algúns exemplos paradoxais. En 1960 España tiña unha esperanza de vida de 60,68 para os homes e de 71,68 para as mulleres, e pasou en 2014 a 80,40 para os primeiros e a 88,20 para as segundas; e no caso da mortalidade infantil o cambio foi de 64,2 por cada 1.000 nados en 1950 a 3,8 en 2006. Aínda que as comparacións son odiosas, o noso país tamén sufriu unha longa ditadura, que no entanto fixo gala de implementar en 1963 as bases da vixente Seguridade Social. Por tanto, non parece que esas transformacións sustantivas sexan unha patente exclusiva do castrismo e do seu igualitarismo verde oliva.
De feito, o podio mundial en saúde infantil osténtao un das iconas do capitalismo global. Outra ditadura onde se viola sistematicamente os dereitos humanos (Freedom House) que pasa por ser un do tres países con maior desigualdade de ingresos do planeta, segundo o coeficiente Gini. Trátase de Singapura, illa como Cuba embora coa metade de poboación e moitos menos recursos en orixe de que os que dispuña a perla do Caribe en 1959. O seu activo: detentar o menor índice de mortalidade infantil do planeta (1,9 en 2010); ser o número oito en esperanza de vida, con 85 anos para as mulleres e 80 para os homes (OMS); ter practicamente cero desemprego (2%) e corrupción (Transparency Internacional); estar considerado un referente universal en educación de calidade; e dispor dun 85% de poboación residente en vivenda pública. O seu pasivo: a pena capital (como en Cuba); carecer de liberdade de prensa (Reporteiros sen Fronteiras); impor castigos corporais por delitos comúns; o sistema de partido único; e mesmo a prohibición de facer graffitis e mascar chicle (sic). Le Kuan Yew, considerado o pai da patria de Singapura, é a réplica autocrática do castrismo en Asia. Vidas paralelas na distancia xeográfica e ideolóxica, o Cesar visionario malasio tamén chegou ao poder en 1959 e non o abandonou até o ano 2004, despois de legar o cargo ao seu fillo o xeneral Le Hsien Loong. Esta transición en familia produciuse apenas catro anos antes de que Fidel cedese a presidencia ao seu irmán Raúl.

Unha vez máis convén lembrar aquela afirmación de Bakunin: “liberdade sen socialismo é privilexio e inxustiza; socialismo sen liberdade, escravitude e brutalidade”.

2 Comments

  1. O pior do artigo máis aló da valoración persoal do autor… as dúas citas escollidas, a do inicio e a do remate.
    Ao fin ao cabo Fidel fixo realidade un proceso revolucionario de toma de poder e de xustiza social expropiando transanacionais e confrontando cos amos do mundo con éxito durante medio século… que xa hai que lle votar peito e ser ben intelixente para manter un soño fronte ao imperio e o capitalismo criminoso e global.
    Dos fillos de Bakunìn, os operarios do mundo estamos á espera de ver atisbo de algo semellante máis aló de sesudas analises onanistas.

    Eu prefiro con diferenza a analise de Mauricio Castro, que nada ten que ver familiarmente co meu admirado Fidel

    “Longe da minha intençom realizar qualquer crítica ao processo histórico conduzido polo povo cubano durante mais de meio século de dignidade e soberania nacional, em transiçom para o socialismo. Nom que esse processo esteja livre de falhas ou carências, consubstanciais a qualquer projeto de transformaçom social. Porém, seria indigno de alguém que aspira a defender o internacionalismo como valor supremo dos povos dirigir qualquer reproche a quem durante todos estes anos ousou ir mais longe do que ninguém na luita pola libertaçom do género humano da única maneira que é possível fazê-lo: partindo da luita nacional e socialmente circunscrita e combatendo abertamente o imperialismo e o capitalismo como piores lacras sociais da humanidade contemporánea…”

    https://gz.diarioliberdade.org/opiniom/item/100298-cuba-a-independencia-e-o-socialismo.html

  2. “Deixemos aparte por deshonestas e estériles as opinións nadas ao pulo dun anticomunismo patolóxico, que negarán o pan e o sal en calquera circunstancia e lugar.”
    El mesmo define o seu propio artículo.

Grazas por leres e colaborares no Ollaparo !

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

off