A baixada do prezo da madeira decretado por Ence amosa a insustentabilidade do modelo de explotación do monte baseado na produción forestal de troncos de eucalipto para celulosa
Que o reto é procurar o equilibrio económico alén da industria da celulosa e apostar polo turismo, a agricultura e a pesca sustentables non debería surprender a ninguén. Que o problema que se deriva de concentrar os usos do monte a esa industria papeleira conduciu o territorio ao monocultivo tamén non debería sorprender a propietarios e extractores do modelo exportador forestal de troncos de eucalipto para celulosa. Galiza continua producindo madeira de baixo valor, só acto para pasta de celulosa, e ten que importar madeira de calidade. Un modelo que foi alentado pola Xunta do PP onde tradicionalmente estimularan a plantaciòn de eucalptitos para gaño do monopolio. Incluso regalaban os plantóns. A este modelo chámanlle en América “deserto verde” ( que por aló tamén anda implicada Ence).
A problemática baixada do prezo da madeira en 3,5 euros por tonelada vén a pór de relevo a distorsión sobre o potencial económico que temos realmente. A pesca e os servizos continuan a ser as actividades de traballo máis estables, sendo tamén unha das zonas de desenvolvimento prioritario de parques eólicos, porén, a producción de madeira de eucalipto monopolizan os usos do agro deturpando o noso herdo ecolóxico e aumentando a nosa dependencia alimentaria sen revetir, porén, en maiores cotas de ocupación e diversificación. Un síntoma é a baixa taxa de asociacionismo en Cedeira e na comarca, motivado pola falta de ocupación das actividade do agro e a xeral inestabilidade laboral. O patrimonio histórico, que podería ser coa paisaxe un atractivo turístico exclusivo da comarca continua soterrado no monte. Ao cabo, non se debería confundir a cooperación social e a xestión comunitaria e cooperativa do ben común do territorio e da paisaxe coa simple xestión de propiedades. Porque é un ben de todos e non só dos propietarios. Haberá quen retruque que o mercado é quen finalmente acaba por definir o que é rendibel e o que non. Unha achega válida mas non é a única.
E a quen beneficia todo iso? A continuidade da actividade monopolística reforza os intereses da multinacionais, quer dicer, as políticas forestais aplicadas pola Xunta lexitiman o monopolio e a concentración progresiva de terra en menos propietarios. Unha situación que se basa no mesmo modelo de promoción de plantacións de especies aptas para a industria da madeira en América latina, dende Uruguai a Venezuela.
O caso é que o asociacionismo eucalipteiro está a poñer en causa o control monopolístico de Ence e a insolvencia da Xunta para arbitrar competencia, derivando malia as presións as súas reclamacións a Bruxelas. O que se foi creando è unha burbulla forestal por un monopolio de raiz e mentalidade autárquica e caciquil que é o verdadeiro dono do monte do litoral das Rias Altas, Norte de Portugal e parte de Asturias.
Un monocultivo que non viu reflectido o impacto medioambiental e paisaxístico en contraprestacións con valor engadido, como declarar a comarca madereira con vontade de se convertir nun polo productor, de formación e investigación de novas tecnoloxías e usos da madeira de eucalipto . Pola contra, malia o impacto do monocultivo de eucalipto non é este quen crea máis postos de traballo estables e ben remunerados, non xerando diversificación de usos nen especialización e engadindo a imaxe negativa que reflicte o plantado masivo de eucalipto para o turismo en forma de paisaxes deturpadas e incendios, mas continuando a ser unha actividade que non permite reter a poboación. Pola contra, facilita que as persoas que non se adican abandonen o monte á inercia do monocultivo e de paso aos intereses das grandes trasnacionais da celulosa e o papel. Segundo datos do IGE en Cedeira en 2013 non aparece ningunha empresa cooperativa e 327 teñen a condición xurídica de persoas físicas. Segundo dados da Consellería de Traballo e Benestar:
Por sectores de actividade | |||||
Agricultura | 28 | 28 | 1 | 2014 | CT |
Industria | 93 | 70 | 23 | 2014 | CT |
Construción | 78 | 68 | 10 | 2014 | CT |
Servizos | 270 | 86 | 184 | 2014 | CT |
O futuro ideal de Cedeira e Ortegal é un equilibro entre os diversos sectores económicos. A destrucción de bosques de ribeira e pradería e os poucos exemplares remanentes de souto en áreas de monte, ao que hai que engadir o aumento de despoboación do agro e un altísimo nivel de desocupación que esa industria madereira non axuda a paliar. Pola contra, descoñécense en profundidade – ou non se queren coñecer- os seus impactos sociais e ambientais, as fontes de traballo locais que se perderon e as que se poderían ter xerado xustamente polos posibles impactos de ter o monte a monocultivo (empresas turísticas, horticultura orgánica, micoloxía, apicultura, hostelaria).
Paradoxo do asunto é que as mesmas asociacións que promoven a forestación con eucaliptos fuxen de representarse no eucalipto ainda que inzan todo del. Conviña, portanto, darlle as palabras, etiquetas e actos o seu sentido …que as “feiras verdes” sirvan para algo máis ca promoción de “empresas verdes” no malecón e moito menos para agasallar de xeito cínico e inconsecuente baixo a “marca eucalipto”, plantóns de árbores autòctonas.
O equilibrio da comarca acadarase se se planifica pensando en grande, lonxe dos localismos e dos intereses corporativos. A ría e a súa contorna e Capelada non se saben explotar a nivel turístico. E non se pode fechar o círculo se o territorio está abandonado á semente de eucalipto e piñeiro para consumo abusivo que acaba enchendo de papel os vertedoiros, secando as fontes e regatos, reducindo a diversidade biolóxica e homoxeneizando a paisaxe mais sendo incapaz de xerar postos de traballo á altura do seu impacto medioambiental. Nese sentido, farían ben os propietarios forestais en ir pensando no futuro e comezar a exixir a elaboración dun plan nacional para o desenvolvimento dunha industria da madeira non monopolística e non baseada no monocultivo, que inclua un mapa do territorio segundo a súa biodiversidade e usos e que permita a xeración diversificada de madeiras e productos delas derivado, que xere postos de traballo estabel para o que necesita o país e non as multinacionais, permitindo millorar as condicións de vida e retendo a xente no rural que é o que a produción de troncos de eucalipto para celulosa non pode ofrecer. Lembremos que a actual Consellaría do Medio Rural paralizou os intrumentos que creou o Goberno Bipartido para o aproveitamento multifuncional do monte. Non podemos abandonar a loita pola sustentabilidade ambiental do territorio porque é a propia sustentabilidade económica das súas xentes. A costa galega é de cor verde monocromático e iso sempre terá un prezo á baixa.
Ao mellor tamén che interesa:
Unha plantación de eucaliptos estraga un xacemento romano en Riotorto
As pasteiras portuguesas Portucel e Celbi abandonan Galiza segundo un artigo publicado en ED
O prezo do eucalipto enfronta a Ence e propietarios forestais