Lembro cando nena, en Buenos Aires, os meus avós maternos falaban quíchua (tamén coñecido como quéchua), unha língua moito antiga prácticamente desaparecida, que se falaba en todo o noroeste arxentino, Bolivia, Perú e Ecuador. A língua dos Incas.
Os meus avós emigraron dunha provincia arxentina, Santiago do Estero, a Buenos Aires e levaron canda eles a súa identidade, os seus costumes, a súa língua: o quíchua.
Acomodaron cunha das súas fillas nun pobo chamado Escobar, a 50kms da capital e máis logo veu nascer á máis pequena.
A língua entre eles aínda a falaban na casa, e as nenas tamén a compartían. Porén, cos anos foise perdendo esa rotina, ese costume de falarmos na súa lingua porque o español (como decote chamamos ao idioma castelán os arxentinos) apoderouse deles grazas á contorna, ás circunstancias , mádialeva !
Un pouco xustificándoos, é normal que quen empregaba o Quíchua na súa vida cotián acabara abandonando de vez a língua materna cando emigraba a outras rexións, deixábano de falar porque non lles resulta práctico e esquecíanse de aprenderlles aos seus fillos, ben por vergoña ou porque era inútil tratar de aprenderlles unha linguaxe que non ían usar. De maneira que, hoxe en día pódese ver como comos descentes de falantes de quichua estan a perder esa sobranceira herdanza.
A miña casa da fin de semana estaba a carón da súa, e vivamente lembro un verán no que eu tería uns 8 anos, que interesei pola súa lingua xa que a cotío os ouvía falar algo que me soaba alleo. Pescudei e descubrín que o quíchua era a lingua coa que medraran, era a súa língua materna e entón a miña curiosidade de meniña levoume a gorentar aprendela e pasei todo o verán cun caderno e un lapis a tirar apuntamentos e facer preguntas para reter algo daquel extraordinario misterio.
Con que doado agarimo aprenden os miúdos . Lembro que ese mesmo verán cheguei a dominar bastante ben aquela língua indíxena.
Hoxe só fican pequenas lembranzas de palabras soltas na língua que foi deles e que non puideron defender e tamén gardo como un tesouro o caderno cos apuntamentos dese verán que hoxe me fixo comprender a importancia da língua na nosa identidade, que levaba moi dentro dende hai moitísimos anos e defendía sen entender moi ben o porqué.
Porque cando os avós desapareceron fisicamente, con eles tamén desapareceu o seu quíchua.
Agora é que o entendo. Entendo a importancia de defender a nosa língua.
Hoxe case extinto, o Quíchua reclama o lugar de seu.
Tradución: GB
¡Que bela experiencia nos contas! Ogalla houbera mais xente coa tua sensibilidade.
Por favor escrebe mais. Coido que a imaxen que ten unha persoa que veu de tan lonxe respeito as lingua e importante.
Este experiencia que ti contas debe ser tida en conta.
Un saudo.
A edades tempranas la memoria es asombrosa y las ganas de aprender fluyen, corretean sin cesar. Es una lástima que algunos adultos se abstraigan y primen a los intereses de envidia y económicos. Viva la cultura ¡
Gracias por los comentarios…
Y gracias Gabriel por la traducción!
…porque as palabras son un agasallo que escorrenta as soidades.
Paula, aunque hoy te encuentres lejos, en este escrito has vuelto, mostrando tus raíces con orgullo.Un tesoro de tu infancia que tal vez, puedas recuperar.
Personalmente, hoy sé algo más de tu vida y me emocionó tu mensaje y tus recuerdos.
Hemos sido desatentos y quizás por vergüenza, sólo en sus comunidades hablan su lengua. Nuestra tarea será evitar que se pierda lo poco que queda de ellos, y que tengan el lugar que les corresponde, como habitantes de su suelo.
Un fuerte abrazo.
Paula, qué bueno! qué bonito lo que escribes. Lo leí primero en gallego…pero como no me enteraba de todo, leí tu traducción en castellano.
Cada dia descubro algo nuevo de tí!! no sé si escribes bien el gallego o no, conozco poco esta lengua, pero enhorabuena por tu esfuerzo.
Mucha ternura en tus palabras sobre esa lengua perdida en la cotidaniedad del uso, pero muy viva en tus recuerdos.
Maria