Antón Labranha
…mirando o lume que lambe o pote e a auga que ferve, que xa as patacas ían cocendo, intercambiaron completamente as súas vidas, e cada unha foi a outra durante o tempo do relato, e as dúas foron unha. Teresa Moure (Herba moura)
Galegos, lusitanos, ástures, exipcios, fenicios, gregos, celtas, romanos…
O atomismo grego -Empedocles, discípulo de Pitágoras-, referido aos catro elementos, ten paralelismo no que demos en chamar cultura celta: aire –Samhain, Samonis ou Samjein- (Defuntos, 1º de novembro); auga -Ambiwolk, circumpurificación- (Candeloria, 2 de febreiro); lume -Beltane ou Belotena- (1ª Maio) e terra -Lughnasadh ou Lugunstad- ( 1º de agosto).
Cómpre dicirmos que os denominados pobos celtas, se ben tiñan un substrato lingüístico común dentro do tronco indo-europeo, eran un conxunto diverso de etnias, con falas, deuses e crenzas non coincidentes entre si que, talvez, compartían o mito da resurrección frustrada, moi anterior cronoloxicamente a eles. Ese é o mito que o heleno Sófocles (S. V a.C.) relata na Antígona e o latino Virxilio (S. I a.C.) refire na Eneida: as ánimas dos mortos que non sexan sepultados vagarán eternamente no escuro. Está tamén recollido en tribos de Samoa (Polinesia), Myanmar (antiga Birmania-Indochina), nos iroqueses dos Grandes Lagos do Canadá, da Costa dos Escravos do Brasil, na China interior…
Moito atrás no tempo, o deus solar babilónico Samash (deus do aire) –repárese na semellanza que o nome Samhain ten con este, así como a coincidencia na advocación-, dita ao primeiro rei de Babilonia un conxunto de preceptos –Código de Hammurabi-, nos que se contén a popularmente coñecida Lei do Talión. Obsérvese a coincidencia factual coa revelación de Iavé a Moisés no Sinaí: os Dez Mandamentos.
Porén, milleiros de anos antes da conformación dos pobos celtas, e aínda moito antes da fundación de Babilonia, unha impresionante civilización megalítica esténdese polo Atlántico: a civilización dolménica. (Iso é, probablemente, o que nos une de raíz a Bretanha, a Escócia, a Irlanda, a Portugal, a Asturias ou a Cantabria).
Os mortos do clan son soterrados en rexas cámaras funerarias, cuxa construción require un inmenso esforzo colectivo (sen maquinaria para erguer e transportar as enormes pedras; sen camiños por onde levalas… unicamente ferramentas á súa vez de pedra, rolos dos tallos das árbores, cordas vexetais non procesadas…). Na Galiza a terra é moi ácida e non deixa, despois de miles de anos, restos humanos, que si teñen aparecido nos dolmens do Alentejo, da Bretaña,… xunto con útiles de pedra como machados ou raspadeiras, que tamén aparecen nas nosas mámoas
|
Que ímpeto vos erguera? Santuarios de vida e morte Que esperanza prometeran? Os dolmens son as construcións funerarias máis antigas de que se teña noticia. Cando un dolmen remata a súa función no clan, recóbrese coidadosamente de terra e pedras, permanecendo eternamente como unha mámoa: a Capelada está inzada delas. |
Nada mais nacer, o bebé era levado ao dolmen para que o espírito do clan entrase nel. (Repárese na semellanza coas crenzas das diversas relixións cristiás: Deus infunde a alma ao feto). Porén, na civilización megalítica non é unha alma absolutamente singular, senón que participa dun “alento” común, pois partillará unhas características fisiolóxicas e culturais-conductuais co resto da estirpe (hoxe podemos falar disto con confianza, en termos de Xenómica e Socioloxía, que acreditan na exactitude da concepción megalítica). No Brahmanismo hinduísta a alma individual chega a ser identificada coa alma universal: o espírito da Natureza.
Bibliografía
Bellingham, D. (2008) Los celtas: cultura y mitología. Taschen Gmbh. Barcelona
Binjie, Ch. (1982). Relatos mitológicos de la antigua China. Ediciones en Lenguas Extranjeras. Beijing.
Hope Moncrieff, A.R. (1998) Mitología clásica. Edimat Libros. Madrid
Jiménez, R. (2001). Galicia atlántica e remota: mores, curetes e oestrimios. Inédito.
Leite de Vasconcelos (1897) Religões da Lusitania. Imprensa Nacional. Lisboa
Mackenzie, D.(1996) Creta y el prehelénico europeo. M.E. Editores. Madrid.
Martin, R. (1998) Diccionario de la mitología clásica. Espasa Calpe. Madrid
Reinach, S. (1985) Orfeo. Historia general de las religiones. Itsmo. Madrid
